Dalak Büyümesi Neden Olur? Belirtileri ve Tedavisi

Dalak büyümesi, Splenomegali anlamına gelen tıp terimidir. Dalak, lenf sisteminizin bir parçasıdır. Dalak, bağışıklık sisteminizin akyuvar hücrelerini saklamasına ve antikor üretmesine yardımcı olur. Dalak, vücudunuzun sol kısmında kaburganın hemen altında bulunur.

Sağlık 11.04.2020, 19:43 12.04.2020, 00:36
Dalak Büyümesi Neden Olur? Belirtileri ve Tedavisi

İÇİNDEKİLER:

  1. Dalak Hastalıkları: Genel Tanısı
  2. Dalağın İşlevleri Nelerdir?
  3. Dalak Büyümesi (Splenomegali)'de Nelere Dikkat Edilmeli?
  4. Dalak Büyümesi (Splenomegali) Belirtileri
  5. Dalak Büyümesi (Splenomegali) Nedenleri
  6. Dalak Büyümesi (Splenomegali) Teşhisi
  7. Dalak Büyümesi (Splenomegali) Tedavisi

Dalak Hastalıkları: Genel Tanısı
Dalak, karnın sol üst kadranında yerleşmiş ve 8-11. kaburga kemikleri ile örtülmüş olan uzun yassı biçimli ve kırmızı bir organdır. Diyaframın altında yapışık biçimde yerleşmiştir, midenin ise arkasında konumlanır. Oldukça hassas yapıda bir organdır, direkt darbelerle kolayca tahrip olabilir, kaburga kemikleri sayesinde korunur.

Dalak Hastalıkları Hakkında Çok Daha Geniş Bilgiyi Burada Bulabilirsiniz!

Dalak dokusu (parankimi), iki ayrı kısımdan oluşur. Birinci kısım kırmızı pulpa olup, geniş, dallı ve ince duvarlı damar sinüsleri ve sinüzoidlerinden oluşmuştur. İkinci kısım, beyaz pulpa olup, lenfosit, plazma hücreleri ve makrofaj gibi savunma sistemi hücreleri içerir. Marjinal zon ise bu iki pulpayı ayıran damarlardan oluşmuş aralıktır. Hematolojik(dolaşım) ve immunolojik(savunma) sistemler ile ilgili çok önemli işlevleri bulunan dalak bolca kan ihtiva eder.

Dalağın İşlevleri Nelerdir?

1) Kanı mikroorganizmalardan temizler:
Kanda bulunan mikroorganizmalar, atardamar vasıtasıyla dalağa ulaşır. Dalak kendisine gelen mikroorganizmaları parçalar, yutar veya etkisiz hale getirir. Dalakta bulunan makrofaj ve histiositler, kanı mikroorganizma ve yabancı antijenlerden temizlemekle görevlidirler.

2) Eritrosit (alyuvar) üretiminden/yıkımından sorumludur:
Anne karnındaki embriyoda kana kırmızı rengini veren alyuvar hücrelerinin üretimi dalakta yapılır. Yetişkin bir bireyde ise bu görevi kemik iliği üstlenmiştir. Ancak herhangi bir nedenle kemik iliği alyuvar üretemezse dalak bu görevi tekrar üstlenebilir. Yaşlanan, şekli deforme olan ya da işlevini yapamaz duruma gelen alyuvarlarını yıkmak ise, yine dalağın görevidir.

3) Akyuvar üretiminden/yıkımından sorumludur:
Vücüdun savunma sisteminin kilit elemanları olan akyuvarların bir kısmı da dalak da üretilir, yaşlanan akyuvarların yıkımı da yine dalakta gerçekleştirilir.

4) Kan depolar:
Dalağın alyuvarları belli bir miktara kadar depolama görevi vardır. Çok enerji gerektiren bir iş yaptığımızda, bu depodan dolaşıma takviye yapılır.

5) Antikor üretir:
Spesifik antikor (lgM) üretiminde görevlidirler.

Dalak Büyümesi (Splenomegali)'de Nelere Dikkat Edilmeli?

  • Bazı kişilerde dalak büyümesi herhangi bir belirtiye neden olmaz ve bu durum sadece rutin muayene sırasında ortaya çıkar. Çok zayıfsanız, dalağınızdaki büyüme cildin altında hissedilebilir.
  • Dalak büyümesinin en yaygın görülen belirtisi, karnın sol alt kısmında acı ve rahatsızlık görülmesidir.
  • Dalak büyümesi olduğunda, çok az yeseniz bile çok yemiş gibi hissedebilirsiniz. Dalak büyüdüğünde mideye baskı uygulayacağından böyle hissetmeniz çok normaldir. Dalağınız diğer organlara da baskı oluşturmaya başlarsa dalaktaki kan akışı etkilenmeye başlayacaktır. Bunun sonucunda dalak kanı düzgün bir şekilde filtreleyemez.
  • Dalağınız çok büyürse, kanınızdan çok fazla alyuvar hücresini atmaya başlayabilir. Kanda yeterince alyuvar hücresi olmamasına anemi (kansızlık) denir. Dalak, büyümenin sonucunda yeterli akyuvar hücresi üretemezse enfeksiyonlar daha sık yaşanır.

Dalak Büyümesi (Splenomegali)  Belirtileri
Dalak büyümesi belirtileri yaşıyorsanız doktordan randevu almanız gerekir. Karnın sol alt kısmında şiddetli bir ağrı varsa ya da ağrı nefes almanızı bile güçleştiriyorsa bir an önce doktora görünün.

Çoğu insan dalak büyümesine sahip olduğunu bilmez çünkü nadiren herhangi bir belirti gösterir. Bazı insanlar çabuk doyduklarından ya da reflü belirtilerinden şikayetçi olurlar. Dalak büyümesi genelde bir doktor muayenesi sırasında ortaya çıkar.

Dalak büyümesinin en yaygın belirtileri şunlardır:

  • Fazla yemek yiyememek (midenin hemen arkasında yer alan dalak, mideye baskı yaptığı için)
  • Karnın yukarı sol bölgesinde rahatsızlık, şişlik ya da ağrı hissetmek. Bu ağrı sol omza kadar yayılabilir
  • Eğer ağrı ciddiyse ve nefes alırken daha da kötüleşiyorsa, hemen bir doktara görünün.

Dalak büyümesi başka belirtiler de ortaya çıkarabilir. Bunlar altta yatan sebeple ilişkilidir:

  • Yorgunluk, bitkinlik
  • Solgunluk
  • Kilo kaybı
  • Sürekli enfeksiyon kapma
  • Vücutta kolay kanama olması
  • Sarılık
  • Anemi (kansızlık)
  • Hıçkırık
  • Gece terlemesi
  • Ateş

Dalak Büyümesi (Splenomegali) Nedenleri

  • Dalak büyümesine pek çok hastalık neden olabilir. Mononükleoz, dalak büyümesine en çok neden olan hastalıktır. Karaciğerde oluşan siroz ve kistik fibroz da dalak büyümesine neden olur.
  • Dalak büyümesinin bir başka nedeni ise juvenil romatoid artrittir. Bu durum, lenf sisteminde iltihaplanmaya neden olur. Dalak, lenf sisteminin bir parçası olduğundan iltihaplanmalar dalakta büyümeye neden olabilir.

Vücut dalağın görevlerini yapmasına daha fazla ihtiyaç duyduğunda, dalak büyümeye başlar. Kanı temizlemek ya da lenfosit üretmek için daha fazla çalıştığında dalak genişler. Bu yüzden kırmızı kan hücrelerine zarar veren ya da lenfositlerin üretilmesine neden olan hastalıklar dalağın büyümesine neden olur.

1) Kan Bozuklukları
Hemolitik anemi kırmızı kan hücrelerinin bozulmasına neden olarak ya da onlara zarar vererek dalak büyümesine neden olur.

Orak hücre anemisi, talasemi ve sferositoz gibi hastalıklarda üretilen şekilsiz kan hücreleri küçük kılcal damarlarda ilerleyemeyerek zarar görür. Dalak normalden fazla olan bu hücreleri temizlemeye çalışırken büyür.

2) Kan Akışında Azalma
Dalaktaki damarlar boyunca hareket eden kan akışında azalma olduğunda dalak büyür. Bu durum bir karaciğer hastalığı (siroz gibi) veya portal hipertansiyon ile ilişkili olabilir. Karaciğer hücrelerindeki hasar kanın normal akışını bozarak, portal damar sisteminde geri gitmesine yol açarak, dalaktaki kanın basıncını etkiler. Artan bu basınç, dalaktaki kanın tahliyesini zorlaştırır ve dalak büyür.

Konjestif kalp yetersizliğine sahip insanlarda da kötü kan akışı sebebiyle dalak büyümesi oluşabilir.

3) Kanser
Lösemi ve lenfoma dalak büyümesinin sebebi olabilir. Çünkü bu hastalıklar sebebiyle oluşan anormal beyaz kan hücreleri dalağı işgal ederek, büyümesine neden olabilir.

4) Metabolik Hastalıklar
Bazı metabolik hastalıklar dalağın büyümesine yol açabilir:

  • Hurler sendromu
  • Gaucher hastalığı
  • Niemann-Pick hastalığı

5) Enfeksiyonlar
Virüsler, bakteri veya parazitlerin neden olduğu enfeksiyonlara bağlı olarak dalak büyümesi görülebilir.

Bu enfeksiyonlar şunlardır:

6) Dalak Büyümesinin Diğer Nedenleri

Dalak Büyümesi (Splenomegali) Teşhisi
Dalak büyümesi genellikle bir doktor muayenesi ile teşhis edilir. Doktor yaptığı başka bir hastalık teşhisinin belirtisi olarak dalak büyümesinden şüpheleniyor olabilir. Ya da tesadüfen bulunup, altta yatan hastalığı bulmak için bir ipucu olarak değerlendirilir.

Sol, alt kaburga kemiğinin gerisinde yer aldığı için dışarıdan hissedilmesi çok zordur. Bazen çok zayıf insanlarda fark edilebilir. Dalak büyüdükçe karnın sol üstüne doğru büyür. Bazen doktor hastasına sağ tarafına yatmasını söyler bu şekilde dalağı bulmaya çalışır. Dalak büyümesi obez hastalarında hiç hissedilmeyebilir.

Bazen de dalak büyümesi röntgen, ultrason, karın tomogrofisi veya Emar (MR) ile teşhis edilir.

Dalak Büyümesi (Splenomegali) Tedavisi
Dalak büyümesi tamamen altta yatan sebep ile ilgili olduğundan, tedavisi bu sebebe göre yapılır.

1) Altta Yatan Hastalığı Tedavi Etme
Örneğin, siroz gibi bir karaciğer hastalığı sebebiyle dalak büyümesi ortaya çıkmışsa, dalak büyümesinin değil, sirozun tedavisi yapılacaktır. Siroz tedavi edildiğinde dalak büyümesi de tedavi edilmiş olacaktır.

Diğer hastalıklar için de aynı durum geçerlidir. Eğer altta yatan neden enfeksiyon ise antibiyotik tedavisi, altta yatan neden kanser ise kemoterapi uygulanır.

2) Ameliyat
Eğer dalak büyümesi hayat tehdit edici bir seviyeye geldiyse, dalak ameliyatla alınabilir. Tıp dilinde splenektomi adı verilen bu ameliyat lösemi (kan kanseri), talasemi (akdeniz anemisi), Gaucher hastalığı veya dalak damarlarında kan pıhtılaşması durumlarında uygulanabilir.

Splenektomi olmuş hastalarda aşının önemi büyüktür. Çünkü dalaksız yaşayan insanlar ciddi enfeksiyon tehdidi ile karşı karşıyadır.

3) Uyarı ve İpucu

  • Dalak büyümesini tedavi etmek için doktorunuz bu duruma neden olan etkeni tedavi etmeye çalışır. Dalak büyümesine neden olan durum enfeksiyonsa, doktorunuz hangi organın enfeksiyon kaptığına göre size antibiyotik verebilir.
  • Dalak büyümesine bakteriler neden oluyorsa antibiyotikler tedavi için kullanılır. Enfeksiyonun nedeni virüslerse antibiyotiklerin hiçbir yardımı olmayacaktır.
  • Ciddi kanserlerde, doktorunuz dalağı almak isteyebilir. Dalak alındıktan sonra normal ve sağlıklı bir yaşam sürebilirsiniz. Ancak hayatınız boyunca enfeksiyonlara daha kolay yakalanırsınız. Bu durumda, aşı yaptırarak önlem alabilirsiniz.
  • Dalakta büyüme varsa, dalağa hasar veren sorunu bulup bunu önlemeye çalışmanız oldukça önemlidir. Dalağınız büyüdüğünde parçalanma riski oluşur. Parçalanan dalak, ağır iç kanamaya neden olarak hayati risk oluşturabilir.
  • Temas gerektiren futbol, hokey gibi sporlardan uzak durmalısınız. Araba kullanırken mutlaka emniyet kemerinizi takmalısınız. Kaza geçirirseniz emniyet kemerinizi takmanız dalağınız da dâhil olmak üzere organlarınızı korur. Böylece organlarınızda travma riski azalır.
  • Dalak büyümesine neden olan etkenin tedavi edilmesiyle normal ve sağlıklı bir şekilde hayatınıza devam edebilirsiniz.



Yorumlar (4)
Ayşegül Bireciler 3 yıl önce
Dalağım da Büyüme var. Ultrasona giriyorum sadece biraz büyümüş diyorlar, başka bir şey yok diyorlar ama bu beni çok rahatsız ediyor. Böyle sıkıntılar çekip doktora giden varsa buraya yazsın lütfen.
Damla Nur 3 yıl önce
Bende dalak büyümesi var. Dalağı aldırmadan küçültme tedavisi var mı? Dalağını aldırmadan tedavi olanlar, cevap yazarsa çok sevinirim. Şimdiden teşekkürler.
Çiğdem 3 yıl önce
Doğum yapmak dalağın büyümesine sebep olabilir mi? Bilen birsi yazsın lütfen.
Özlem Aykar 3 yıl önce
Ben 23 yaşındayım, benim de sol tarafımda ağrıyor vardı, sanki içinde buz varmış gibi soğuk hissediyordum. Kadın doğuma gittim ve ultrason istedi. Ultrason sonrası bende, biri büyük diğeri küçük iki tane dalak olduğunu söyledi. 12mm. Benim gibi böyle tecrübe geçirenler yazsın ki belki faydası olur.
Günün Anketi Tümü
En Çok Sevdiğiniz Renk Hangisi?
Namaz Vakti 20 Mart 2023
İmsak 05:36
Güneş 07:02
Öğle 13:17
İkindi 16:40
Akşam 19:22
Yatsı 20:42
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 25 60
2. Fenerbahçe 24 54
3. Beşiktaş 25 49
4. A.Demirspor 25 45
5. Trabzonspor 25 44
6. Başakşehir 24 41
7. Kayserispor 25 38
8. Konyaspor 25 34
9. Karagümrük 24 31
10. Antalyaspor 25 28
11. Alanyaspor 25 28
12. Sivasspor 25 27
13. Kasımpaşa 25 26
14. Gaziantep FK 25 25
15. Ankaragücü 24 25
16. İstanbulspor 24 24
17. Giresunspor 24 23
18. Hatayspor 24 23
19. Ümraniye 25 22
Takımlar O P
1. Samsunspor 26 54
2. Eyüpspor 26 53
3. Pendikspor 26 47
4. Rizespor 25 46
5. Keçiörengücü 26 46
6. Sakaryaspor 26 46
7. Bodrumspor 26 41
8. Manisa FK 25 39
9. Boluspor 25 38
10. Bandırmaspor 25 37
11. Göztepe 25 35
12. Tuzlaspor 26 28
13. Altay 26 25
14. Adanaspor 26 25
15. Erzurumspor 25 24
16. Altınordu 25 20
17. Gençlerbirliği 25 17
18. Denizlispor 26 17
19. Yeni Malatyaspor 26 16
Takımlar O P
1. Arsenal 28 69
2. M.City 27 61
3. M. United 26 50
4. Tottenham 28 49
5. Newcastle 26 47
6. Liverpool 26 42
7. Brighton 25 42
8. Brentford 27 42
9. Fulham 27 39
10. Chelsea 27 38
11. Aston Villa 27 38
12. Crystal Palace 28 27
13. Wolves 28 27
14. Leeds United 27 26
15. Everton 28 26
16. Nottingham Forest 27 26
17. Leicester City 27 25
18. West Ham United 26 24
19. Bournemouth 27 24
20. Southampton 28 23
Takımlar O P
1. Barcelona 26 68
2. Real Madrid 26 56
3. Atletico Madrid 26 51
4. Real Sociedad 26 48
5. Real Betis 26 45
6. Villarreal 26 41
7. Athletic Bilbao 26 36
8. Rayo Vallecano 26 36
9. Osasuna 26 34
10. Celta Vigo 26 34
11. Mallorca 26 32
12. Girona 26 31
13. Getafe 26 29
14. Sevilla 26 28
15. Cadiz 26 28
16. Real Valladolid 26 28
17. Espanyol 26 27
18. Valencia 26 26
19. Almeria 26 26
20. Elche 26 13