Hemogram - Tam Kan Sayımı Nedir ve Değerleri Ne Anlama Geliyor?

İÇİNDEKİLER:

1. Hemogram (Tam Kan Sayımı) Nedir?
2. Hemogram (Tam Kan Sayımı) Diğer Kan Tahlillerinden Farkı Nedir?
3. Hemogram (Tam Kan Sayımı) Değerleri
4. Hemogram (Tam Kan Sayımı) İle İlgili Bilinmesi Gerekenler
5. Hemogram (Tam Kan Sayımı) Testi Hakkında ve Test Örneği
6. Hemogram (Tam Kan Sayımı) Test Sonuçları Nasıl Yorumlanabilir?

Hemogram (Tam Kan Sayımı) Nedir?
Genel sağlık durumunun saptanması ve anemi gibi çeşitli bozuklukların taraması ve izlemi amacıyla, rutin ya da doktorunuzun saptadığı bir tıbbi muayenenin parçası olarak yapılan bir testtir. Kolunuzdaki bir toplardamardan, parmak ucundan ya da topuktan (yenidoğan) alınan bir kan örneği ile yapılır. Test için yapılması gereken bir hazırlık yoktur.

Diğer isimleri:

• CBC
• Hemogram
• Diferansiyel ile CBC
• TKS

İlişkili testler:

• Kan yayması
• Hemoglobin
• Hematokrit
• Kırmızı kan hücresi (RBC / KKH) sayımı
• Beyaz kan hücresi (WBC / BKH) sayımı
• Beyaz kan hücresi diferansiyel sayımı
• Trombosit sayımı

Hemogram Testi Sayesinde:

• Yorgunluk, cildin kolayca morarması, odaklanma problemleri ve depresyon gibi birçok farklı şikâyetin nedeni hakkında fikir sahibi olunabilir.
• Kansızlık (anemi), kanama sorunları, iltihaplı hastalıklar başta olmak üzere birçok farklı sağlık sorunun teşhisi ve takibi yapılabilir.
• Uygulanan tedavilerin ne kadar etkili olduğu saptanabilir.

Hemogram (Tam Kan Sayımı) Diğer Kan Tahlillerinden Farkı Nedir?
Hemogramı hormon ve biyokimya gibi diğer tahlillerden ayıran konu, kanı herhangi bir ayrıştırmaya tabi tutmadan tahlil etmesidir.

Hemogramda kandaki şeker, hormon, mineral gibi değerler okunmaz. Bu değerlerin okunması için kanın santrifüj edilmesi, özel bir jel yardımı ile kanın plazma kısmının ayrılması gerekir. Hemogramda kan tamamen, ayrıştırılmadan tahlil edilir.

Hemogram (Tam Kan Sayımı) Değerleri
Hemogramda aşağıdaki kan değerleri tespit edilerek raporlanır:

Lökosit (WBC): Vücudumuzun bağışıklık sistemi elemanları olan beyaz kan hücrelerinin (akyuvar) sayısını verir.

Eritrosit (RBC): Oksijen taşıyıcıları olan kırmızı kan hücrelerinin (alyuvar) sayısını verir.

Hemoglobin (HGB): Hemoglobin sayısını verir. Hemoglobin, alyuvarlar içerisinde oksijen taşınmasından sorumlu olan proteinlerdir.

Hematokrit (HCT): Alyuvarların toplam hacminin kandaki yüzdesini verir. Dolayısıyla HCT sayesinde hem alyuvar sayısı hem de alyuvar büyüklüğü hakkında fikir sahibi olunabilir.

MCV (Mean Corpuscular Volume): Bir tane alyuvarın ortalama büyüklüğünü verir.

MCH: Her bir alyuvardaki ortalama hemoglobin miktarını verir.

MCHC: Her bir alyuvardaki ortalama hemoglobin ağırlığını verir.

Trombosit (PLT): Kanın pıhtılaşmasını sağlayan elemanların (trombosit) sayısını verir.

RDW: Aynı kişideki farklı alyuvar boyutlarının birbirlerinden ne kadar farklı olduğunu verir. Değişkenlik arttıkça RDW değeri yükselir.

• RDW-SD: RDW değerini standart sapma şeklinde verir.
• RDW-CV: RDW değerini varyasyon katsayısı şeklinde verir.

PDW: Aynı kişideki farklı trombosit boyutlarının birbirlerinden ne kadar farklı olduğunu verir. Değişkenlik arttıkça PDW değeri yükselir.

MPV: Bir trombositin ortalama büyüklüğünü verir.

PCT: İltihaplı hastalık vakalarında artış gösteren prokalsitonin proteininin miktarını verir.

Nötrofil (NEU): Bir akyuvar türü olan nötrofilin tüm beyaz kan hücreleri içerisindeki yüzdesini verir.

Lenfosit (LYM): Bir akyuvar türü olan lenfositin tüm beyaz kan hücreleri içerisindeki yüzdesini verir.

Monosit (MON): Bir akyuvar türü olan monositin tüm beyaz kan hücreleri içerisindeki yüzdesini verir.

Eozinofil (EOS): Bir akyuvar türü olan eozinofilin tüm beyaz kan hücreleri içerisindeki yüzdesini verir.

Bazofil (BAS): Bir akyuvar türü olan bazofilin tüm beyaz kan hücreleri içerisindeki yüzdesini verir.

Hemogram (Tam Kan Sayımı) İle İlgili Bilinmesi Gerekenler
Tercih edeceğiniz kan laboratuvarı sizin ihtiyacınız olan hemogram değerlerini verebilecek donanımda olmayabilir. Doktorunuzun veya sağlık uzmanının önerilerini uygulayınız.

1. Açlık Tokluk: Hemogram tahlili için aç veya tok olmanın bir önemi yoktur, günün her saatinde kan verilebilir. Yine de bazı laboratuvarlar hemogram öncesinde yağlı besin tüketmekten kaçınılması gerektiğini belirtiyorlar.
2. Değişkenlik: Hemogram sonuçları ve normal değer aralıkları kişiye özeldir. Yaklaşık bir aralık verilebilse de kişinin yaşına, cinsiyetine, genel sağlık durumuna, yaşadığı bölgenin rakımına ve diğer birçok etkene bağlı olarak değişkenlik gösterir. En sağlıklı yorumlamayı doktorunuz yapacaktır.
3. Gebelik: Gebelikte hemogram çok önemlidir. Pıhtılaşma sorunları, iltihap, kansızlık gibi olası problemlerin önceden görülmesini sağlar. Hamilelik öncesinde, esnasında ve sonrasında hemogram sonuçları takip edilmelidir.

Hemogram (Tam Kan Sayımı) Testi Hakkında ve Test Örneği

Hangi amaçla kullanılır?
CBC anemi, infeksiyon ve birçok başka hastalığın kontrolünde yaygın biçimde tarama testi olarak kullanılır.  Aslında aşağıda belirtilen kanın farklı bölümlerini inceleyen bir test grubudur:

• Beyaz kan hücresi (WBC/BKH/akyuvar) sayımı kanda birim hacimde bulunan beyaz kan hücresinin sayımıdır.  Hem artması hem de azalması anlamlı olabilir.
• Beyaz kan hücresi diferansiyeli mevcut beyaz kan hücresi tiplerine bakar.  Beş farklı beyaz kan hücresi vardır; bizi enfeksiyona karşı korumada her birinin kendi işlevi bulunmaktadır.
• Differansiyel kişinin beyaz kan hücrelerini tiplerine göre sınıflandırır: nötrofiller (segment, PMN,, granulosit, gran olarak da bilinir), lenfositler, monositler, eozinofiller ve bazofiller.
• Kırmızı kan hücresi (KKH) sayımı kanda birim hacimde bulunan kırmızı kan hücresinin sayımıdır. 
• Hem artışı hem de azalması anormal bir durumu gösterebilir.
• Hemoglobin kanda oksijen taşıyan protein miktarını ölçer.
• Hematokrit tam kanın belli bir hacmindeki kırmızı kan hücre oranını ölçer.
• Trombosit sayısı (platelet sayısı) kanın belli bir hacmindeki trombosit sayısıdır.  Hem artışı hem de azalışı kanama ya da pıhtılaşma ile ilgili anormal durumları gösterebilir.  Ortalama trombosit hacmi (MPV) trombositlerinizin makine tarafından hesaplanan ortalama büyüklüğüdür.  Yeni trombositler daha büyüktür ve trombosit üretimi artınca MPV artışı ortaya çıkar.  MPV doktorunuza kemik iliğinde trombosit üretiminizle ilgili bilgi verir.
• Ortalama korpuskular hacim (MCV) kırmızı kan hücrelerinizin makine tarafından hesaplanan ortalama büyüklüğüdür.  KKH normalden büyük (makrositik) olduğunda, MCV yükselir; örneğin B12 vitamini eksikliğine bağlı anemide.  MCV azaldığında, KKH normalden küçüktür (mikrositik); demir eksikliği anemisi ya da talasemide görüldüğü gibi.
• Ortalama korpuskular hemoglobin (MCH) kırmızı kan hücresinde oksijen taşıyıcı hemoglobinin ortalama miktarına ilişkin bir hesaplamadır.    Makrositik KKH büyük olup yüksek MCH gösterirken, mikrositik kırmızı hücrelerde MCH değeri daha düşüktür.
• Ortalama korpuskular hemoglobin konsantrasyonu (MCHC) bir KKH içindeki ortalama hemoglobinin hesaplamasıdır.  Azalan MCHC değerleri (hipokromi) demir eksikliği anemisi ve talasemi gibi KKH içindeki hemoglobin miktarının azaldığı durumlarda görülür. Artan MCHC değerleri (hiperkromi) yanıklarda ve daha nadir bir konjenital bozukluk olan herediter (kalıtsal) sferositoz gibi hemoglobinin KKH içinde anormal derecede yoğunlaştığı durumlarda görülür.
• Kırmızı hücre dağılım genişliği (RDW) KKH büyüklüğündeki değişimin hesaplanmasıdır.  Pernisiyöz anemi gibi bazı anemilerde KKH büyüklüğündeki değişim (anizositoz) (şekil değişikliği- poikilositoz- ile birlikte) RDW artışına neden olur.

Ne zaman istenir?
CBC çok yaygın kullanılan bir testtir. Birçok hasta genel sağlık durumlarının saptanmasına yardımcı olması amacıyla başlangıç CBC testine sahip olacaktır.  Sağlıklı olup normal sınırlarda hücre populasyonu bulunan kişilerde sağlık durumunda değişiklik olana ya da doktorları gerekli görene dek başka bir CBC yapılmasına gerek yoktur.

Hastada yorgunluk ve güçsüzlük gibi semptomlar, bir enfeksiyon, inflamasyon, berelenme ya da kanama olduğunda doktor nedenin tanısı amacıyla CBC isteyebilir.  Anlamlı BKH sayısı artışı mevcut bir enfeksiyonunun varlığını doğrulamaya yardımcı olur ve nedenin belirlenmesi için daha fazla test gerektiğini gösterebilir.  KKH sayısında azalmanın (anemi) üretim azalması, kaybın artışı ya da KKH yıkımı artışı gibi nedenlerinin saptanmasına yardımcı olmak için KKH büyüklük ve şekil değişiklikleri değerlendirilebilir.  Düşük ya da son derece yüksek olan trombosit sayısı aşırı kanama ya da pıhtılaşmanın nedenini doğrulayabilir ve lösemi gibi kemik iliği hastalıkları ile ilgili olabilir.

Birçok durum hücre popülasyonunda artış ya da azalmaya yol açacaktır.  Bu durumların bazıları tedavi gerektirirken diğerleri kendiliğinden düzelecektir.  Kanser (ve kemoterapi tedavisi) gibi bazı hastalıklar hücrelerin kemik iliğinde üretimini etkileyebilir; bir hücre tipinin diğerleri aleyhine üretiminin artışı ya da tüm hücre üretiminin azalmasına yol açabilir.  Bazı ilaçlar BKH sayısını azaltabilirken, bazı vitamin ve mineral eksiklikleri anemiye neden olabilir.  CBC testi bu durumların ve ilaç tedavilerinin izlenmesi için doktor tarafından düzenli olarak istenebilir.

Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Test öncesinde özel bir kısıtlama gerekmezken, kanınız alınmadan önce yağlı bir öğünden kaçınmak uygundur.

Bebek ve çocuklarda normal CBC değerleri yetişkinlere göre farklı olabilir ve yorumlanırken dikkate alınması gerekir.

Hemogram (Tam Kan Sayımı) Test Sonuçları Nasıl Yorumlanabilir?
Aşağıdaki tablo CBC testinde her bileşenin artması ve azalmasının anlamını açıklamaktadır.

Açıklama Tablosu Tam Kan Sayımının Bileşenleri
(aşağıdaki tabloyu net görmek için, üzerine tıklayıp yeni pencerede açabilirsiniz)