Karaciğer Büyümesi - Hepatomegali Nedenleri ve Tedavisi

Karaciğer Büyümesi (Hepatomegali) Nedir?

Karaciğer vücudun en büyük organlarından biridir ve vücudun en önemli ve kritik görevlerini üstlenen organıdır. Hepatomegali olarak da bilinen karaciğer büyümesi bir takım sağlık sorunlarının sonucu olarak ortaya çıkar.

Karaciğerin normal büyüklüğü yaş ve cinsiyet gibi çeşitli parametrelere bağlıdır. Karaciğer tam boyutuna 15 yaş civarı ulaşır. Genellikle erkekler kadınlara göre daha büyük karaciğere sahiptir. Karaciğer vücut için kolesterol ve yağlı bileşiklerin sentezi ve karbonhidrat metabolizması gibi hayati görevleri üstlenir. Bağırsaklardaki düzenli sindirimi sağlayıcı ve yağların yıkımını sağlayan öd salgısını salgılar. Ayrıca ilaç ve alkol tüketimiyle vücuda giren toksik maddeleri vücuttan atmaya yardımcı olur.

Karaciğer büyümesi tek başına bir hastalık değildir fakat bu büyümeye neden olan birçok hastalığın belirtisidir. Çoğu insan karaciğer büyümesinin farkında olmadan yaşamını sürdürür.

Karaciğer Büyümesi Belirtileri

Karaciğerdeki büyüme az olduğunda, genellikle hiçbir belirti ortaya çıkmaz.

Ama karaciğer çok büyürse:

• Sürekli bir şişlik hissi
• Karın bölgesinde rahatsızlık ortaya çıkar.

Bunlardan başka sarılık, kronik yorgunluk, güçsüzlük, mide bulantısı ve kilo kaybı da görülebilir.

Karaciğer Büyümesinin Nedenleri

Karaciğer büyümesinin doğrudan karaciğerle alakalı olmayan birçok nedeni olabilir. Bu nedenler kalp, bağışıklık sistemi, kanser, değişik bitkisel ilaçların kullanımı ve karaciğer kaynaklı hastalıklardan dolayı olabilir.

1) Karaciğer Kaynaklı Nedenler

Siroz

• Karaciğerin yaralanmasına neden olarak çalışmasını engelleyen kronik bir hastalıktır.

Hepatitler

• Hepatit A,B,C virüslerinin neden olduğu enfeksiyonlardır. Ayrıca alkolizm, belirli ilaçların aşırı kullanımı, bakteriyel enfeksiyonlar ve otoimmün rahatsızlıklar sonucu da ortaya çıkabilirler.

Alkolik Karaciğer Yağlanması

• Aşırı miktarda alkol kullanımı sonucu karaciğerde yağlı maddelerin birikimi sonucu ortaya çıkar. İleri safhalarda alkolik hepatit adını alır.

Alkolsüz Karaciğer Yağlanması

• Obezite, diyabet, yüksek kolesterol sonucu ortaya çıkar.

Öd Kesesinin Bloke Olması

• Karaciğer yağların sindirimi aşamasında öd kesesinde bulunan öd adlı bir sıvı salgılar. Bu mekanizmadaki bir bozukluk karaciğer hasarına yol açar.

Tümörler ve Kistler

• Karaciğer kistleri içi sıvı dolu keseciklerdir. Karaciğerdeki tümörlerin anormal büyümesi karaciğer hasarlarına yol açabilir.

Hastalıklar

• Karaciğerde yağ, protein, bakır ve demir gibi maddelerin birikimine neden olan birçok hastalık vardır. Amiloidoz karaciğerde anormal protein birikimine neden olan bir durumdur. Karaciğerde bakır birikimi Wilson hastalığı, yağlı maddelerin birikimi Gaucher hastalığı ve fazla demir birikimi de hemokromatoz adını alır.

2) Kan Takviyesi Kaynaklı Nedenler

Kalp Yetmezliği

• Kalbin vücuda yeterli kan pompalayamaması sonucu doğar. Kalp yetmezliği yağ birikiminden dolayı arterlerin daralması, hipertansiyon, kalp atış bozuklukları sonucu ortaya çıkar.

Budd-Chiari Sendromu

• Bu durum karaciğer toplardamarlarını etkiler. Bu damarlar kanı karaciğerden kalbe taşmakla sorumludur. Bu damarlardaki bir tıkanıklık karaciğer büyümesine yol açar.

3) Kanserler

Karaciğer Kanseri

• Karaciğer kanseri karaciğer hücrelerinin aşırı büyümesi sonucu ortaya çıkar.

Lösemi

• Kanı oluşturan dokulardaki bozukluk sonucu ortaya çıkar. Lösemilerde kemik iliğindeki beyaz kan hücrelerinin anormal büyümesi görülür. Bunun sonucu bağışıklık sisteminde zaafiyetler ortaya çıkar.

Karsinoma

• İç organlardaki zarlı organlardaki hücrelerin hasarı sonucu ortaya çıkar.

Lenfoma

• Lenfositleri etkileyen kanser türüdür. Lenfositler bağışıklık siteminin önemli bir parçasını oluşturan beyaz kan hücreleridir.

Diğer Kanser Türleri

• Metastatik kanserlerin en çok görüldüğü yer karaciğerdir. Bu kanserler vücudun bir organında başlar ve zamanla diğer organlara sıçrar. Örneğin; göğüs kanseri, kolon kanseri, akciğer kanseri karaciğere sıçrayabilir.

4) Diğer Nedenler

Sıtma

• Bir tür sivrisinek ısırması sonucu sıtma parazitinin insan vücuduna taşınması sonucu ortaya çıkar. Nadir de olsa sıtma karaciğer büyümesine yol açar.

Reye Sendromu

• Karaciğer ve beynin enflamasyonu sonucu çocuklarda görülen bir hastalıktır. Genellikle fazla aspirin tüketimi sonucu oluşur.

Bazı İlaçlar ve Bitkisel Takviyeler

• Bu ilaçların tüketimi karaciğer sağlığını etkileyebilir. Örneğin; acetaminophen, retinol vb. gibi ilaçların fazla tüketimi hepatomegaliye yol açabilir. Ayrıca ökseotu, karayılan otu, kava ve kediotu karaciğer için zararlı olabilmektedir. Bu tür ilaç ve bitkisel takviyeleri kullanırken mutlaka doktora danışılmalıdır.

Otoimmün Hastalıklar

• Vücudun kendi sağlıklı hücrelerine saldırması sonucu oluşan hastalıklardır. Otoimmün hepatitler ve otoimmün lenfoproliferatif sendrom karaciğer büyümesine yol açar.

Diğer Nedenler

• Q ateşi, glikojen depolama hastalıkları, tüberküloz, toksinler ve sarılık da hepatomegaliye yol açabilmektedir.

Karaciğer Büyümesinin Tedavisi

Tedavi ancak kesin teşhisin konmasıyla başlayabilir.

1. Alkol bağımlılığı sonucu karaciğer büyümesi olanlar acilen alkolü bırakmalıdır aksi takdirde ölümcül olabilir.
2. Hepatitlerde ise karaciğerdeki enflamasyonu durdurmak için ilaç tedavisi uygulanır.
3. Alkol bağlantılı olmayan obezitelerde hastalar düzenli egzersizlerle beraber düzenli kilo verme programına alınır.
4. Diyabet hastalarında kan şekeri ve kolesterol seviyesi sürekli kontrol altında tutulur.
5. Karaciğer kanseri ve lösemide ise kemoterapi uygulanır.
6. Bazı tıbbi ve bitkisel ilaçlar kullanılırken riskleri hakkında haberdar olmak gerekir. Sigaradan yukarıda verilen hastalıkların çoğunu tetikleyici etki yaptığı için uzak durulmalıdır.
7. Kimyasallarla temastan uzak durulmalıdır. Aerosol temzileyiciler kullanılmalıdır. Böcek ilaçları ve diğer toksik kimyasallar sadece iyi havalandırılmış ortamlarda kullanılmalıdır. Bu tür ilaçları kullanırken eldiven ve maske kullanılmalıdır.

Erken teşhis hastalık büyümeden erken tedavi şansını sağlar. Fakat teşhis ve tedavi gecikirse ölümcül olabilir. Yukarıdaki bahsi geçen nedenler çok ciddidir bu nedenle uzman doktorların gözetiminde ve mümkün olduğunca çabuk bir şekilde tedaviyi sürdürmek çok önemlidir.