Guatr Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Guatr tiroid bezinin büyümesi sonucu oluşan, kanserli olmayan bir hastalıktır. Guatr'ı olan bir hasta, normal tiroid hormonu düzeyine de sahip olabilir, yüksek tiroid hormonu düzeyine (hipertiroidi) veya düşük tiroid hormonu düzeyine (hipotiroidi) de sahip olabilir.

Sağlık 25.05.2018, 19:22 25.05.2018, 21:19 Emre
Guatr Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Guatr Nedir?

Tiroid bezi boyunda, adem elmasının hemen altında kelebek şeklinde bir bezdir. Eğer tiroid bezi normalin üstünde büyürse kişi guatr olarak bilinen bir sağlık sorunuyla karşı karşıya demektir. Guatr genelde ağrıya neden olmaz ama tiroid bezi aşırı büyümüşse hasta yutkunmada sorun yaşayabilir ve kronik öksürük gelişebilir.

Guatr genelde kişinin diyetindeki iyot eksikliğine bağlı gelişir. Ama günümüzde tuzlara iyot eklenmesi sebebiyle, daha çok tiroid hormonunun dengesiz üretimi, tiroid bezinde nodüllerin oluşması ya da hamilelik sonucu ortaya çıkmaktadır.

Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Gürbüz Erdoğan’a göre Türkiye nüfusunun %30’u guatr hastası. Guatr kadınlarda daha yaygın görülen bir hastalık ve her yaşta ortaya çıkabilir.

Guatr Belirtileri Nelerdir?

Bazı hastalar guatr olduğunu anlayamaz, çünkü belirtileri fark edilir düzeyde olmayabilir. Guatr’ın temel belirtisi tiroid bezindeki büyümedir. Belli bir süre sonra bu şişkinlik fark edilebilecek bir yumru haline gelir.

İki tür guatr vardır:

  • Diffüz Guatr: Tüm tiroid bezi şişer. Dokunulduğunda pürüzsüzdür.
  • Nodüler Guatr: Tiroid bezinin bazı kısımları şişer. Dokunulduğunda pütürlüdür.

Guatr’ı olan bir hastada şu belirtiler de ortaya çıkabilir:

  • Boğuk seslilik
  • Normalde Fazla Öksürme
  • Boğazda bir sıkılık hissetme
  • Yutkunmada zorluk (daha az yaygın)
  • Nefes almada zorluk

Guatr Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?

Guatr’ın olası sebepleri ve risk faktörleri şunlardır:

İyot açısından zayıf bir diyet

Guatr’ın en yaygın sebebi yetersiz iyot alımıdır. Türkiye’de ise Karadeniz Bölgesi’nde karalahana tüketiminin çok olduğu bölgelerde guatr daha çok görülür. Çünkü karalahananın içindeki bir bileşen iyotu bağlayarak emilmesini engeller.

İyot toprakta ve denizde bulunan bir eser elementtir. Balık, deniz ürünleri, birçok sebze ve süt ürünleri iyot içerir. Tiroid bezimiz tiroid hormonlarını üretmek için iyota ihtiyaç duyar. İyot yetersiz olduğunda tiroid bezi hormonları üretebilmek için büyümeye başlar.

İyot eksikliği bütün dünyada yaygın görülen bir sorundu. Ama 1900’lerin başlarıyla birlikte tuza iyot eklenmeye başlanması guatr hastalığının yaygınlığını azaltmıştır.

Cinsiyet

Kadınlar erkeklere göre daha fazla guatr riski taşırlar.

Yaş
50 yaşın üstündeki insanlar daha genç olanlara göre daha çok guatr riski taşırlar.

Otoimmün hastalıklar

Otoimmün hastalığı geçmişi olanlarda veya ailesinde otoimmün hastası olanlarda guatr gelişme ihtimali daha fazladır.

Hamilelik ve menapoz

Kadınlar hamile kaldıktan sonra veya menapoz evresindelerse daha çok guatr riski ile karşı karşıyadırlar.

Bazı ilaçlar

Antiretroviral ilaçlar, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar, amiodoron (kalp ilacı) ve lityum guatr gelişmesi riskini artırır.

Radyasyon

Boyun ve göğüs kısmı radyaasyona maruz kalmış insanlarda guatr riski artar.

Hipertiroidi

Eğer tiroid bezi aşırı aktif ise tiroid bezi uyarılarak büyümeye başlayabilir.

Hipotiroidi

Yeterince çalışmayan tiroid bezi de guatr’la sonuçlanabilir. Eğer vücut tiroid hormonu açısından yetersizse tiroid bezini uyararak onun büyümesine sebep olabilir.

Sigara İçmek

Bazı araştırmalar düzenli sigara kullanımı ile guatr arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir.

Bazı Enfeksiyonlar

Guatr riskini artıran bazı parazitler, bakteriler ve mantarlardan enfeksiyon kapan kişilerde guatr riski artar.

Bazı Yiyecekler

Kara lahana, ıspanak, soya fasulyesi, tofu, yer fıstığı gibi “guatrojenik gıdalar” olarak bilinen bazı yiyecekler çok tüketildiğinde tiroid bezinin fonksiyonlarını yerine getirememesine neden olur. Ülkemizde Karadeniz bölgesinde kara lahana tüketimi daha çok olduğu için guatr daha fazla görülür.

Aşırı İyot Alımı

Aşı iyot tüketimi de guatr riskini artırabilir.

Tiroid Kanseri

Tiroid kanseri hastalarında guatr ihtimali artmaktadır.

Guatr Teşhisi

Bir pratisyen hekim hastanın boynuna dokunarak ve yutkunmayla ilgili soru sorarak guatr’ı teşhis edebilir. Bazen nodüller de sadece dokunarak anlaşılabilir. Boynun fiziksel bir incelemesi doktora tiroid bezinin büyüklüğü ve şişliğin ne kadar olduğu ile ilgili fikir verecektir.

Doktorunuz guatr’ın altında yatan sebebi bulmak için bazı testler yaptırmanızı isteyebilir:

Hormon Testi

Bu kan testi tiroid ve hipofiz bezlerinden salgılanan hormonların miktarını ölçmek için yapılacaktır. Tiroid hormonunun düşük seviyesi hastanın tiroid bezlerinin yeterince çalışmadığını gösterecekir. Tiroid hormonu düzeyi düşük olduğunda TSH (tiroid uyarıcı hormon) seviyesi yüksek olacaktır. TSH hipofiz bezi tarafından salgılanır ve tiroid bezini daha fazla hormon üretmesi için uyarır. Tersi durumda ise, TSH değerlerinin düşük olup, tiroid hormonu değerlerinin yüksek olması fazla aktif bir tiroid bezini işaret edecektir.

Antikor Testi

Bir kan testi antikorların varlığını gösterirse, altta yatan sebebin bununla ilgili olduğu anlaşılabilir.

Ultrason

Bir transdüser hastanın boynuna tutulur. Ultrason aygıtının gönderdiği ses dalgaları boyun ve ense boyunca gider ve yankı gibi geri döner. Yankı zamanlarındaki değişimler ekranda bir görüntü olarak ortaya çıkarlar. Böylece tiroid bezinin ne kadar büyük olduğu ve nodül olup olmadığı anlaşılır.

Guatr Tedavisi

Tedavi tipi çeşitli faktörlere göre değişir. Tiroid bezinin boyutu, belirtiler ve belirtilerin ciddiyeti, altta yatan sebepler tedavinin ne olacağını belirler. Eğer guatr küçükse ve tiroid bezi düzgün çalışıyorsa doktorunuz uzun süreli gözlem önerecek ve herhangi bir tedavi uygulamayacaktır.

Tiroid Yetmezliği

Bu durumda doktorunuz sentetik hormon yazacak ve açığı kapatmaya çalışacaktır. Günde bir hap yutulacaktır. Hormon terapinin muhtemel yan etkileri şunlar olabilir: Kas krampları, düzensiz kalp atışı ve göğüs ağrısı. Çoğu zaman yan etkiler birkaç günde kaybolur. Nadir görülen şu yan etkilere de rastlanabilir: insomniya, ishal, kilo kaybı, aşırı terleme, artan kalp atışı, baş ağrıları.

Aşırı Aktif Tiroid Bezi

Bu hastalara tiyonamid yazılarak, tiroid bezi tarafından üretilen hormonların azaltılması amaçlanır. İlaçlar ağız yoluyla alınır. Hastalar birkaç hafta etkisini hissedemeyebilir. Yan etkileri şunlardır: deri döküntüsü, eklem ağrısı, baş dönmesi. Ateş, ağız ülseri ve herhangi bir enfeksiyon işareti gözlemleyen hasta doktoruna danışmalıdır. Tiyonamid tedavisi genelde iki ila dört ay sürmektedir.

Radyoaktif İyot

Aşırı aktif tiroid bezi için olası tedavilerden biridir. İyot ağız yoluyla alınır. Radyoaktif iyot tiroid bezine ulaştığında tiroid hücrelerini parçalar ve guatr küçülür.

İyot Takviyesi

Eğer guatr iyot eksikliği sebebiyle meydana geliyorsa hastaya iyot takviyesi önerilir. Doktorun belirlediği dozajı takip etmek bu noktada önemlidir. Çünkü iyot ihtiyacı kişiden kişiye değişir.

Ameliyat

Tiroid bezi çok büyümüş ve hasta yutkunma ve nefes alma problemleri yaşıyorsa, diğer tedaviler de işe yaramamışsa bu seçenek gündeme gelir.

Çoğu durumda tiroid bezinin yarısı ameliyatla alınır. Cerrah belirtileri dindirecek kadarlık bir kısmını almaya ve tiroid bezinin hormon üretimini devam ettirmeye çalışmasına özen gösterir. Ama bazı durumlarda hastanın hormon terapi almaya devam etmesi gerekebilir. Olası komplikasyonlar şunlardır: enfeksiyon, gırtlağı etkileyen sinirlerde hasar (hastanın sesinde kalıcı olarak boğukluğa neden olur), paratiroid bezinde (vücudun kalsiyum seviyesi düzenler) hasar oluşması.



Yorumlar (0)
Günün Anketi Tümü
En Çok Sevdiğiniz Renk Hangisi?
Namaz Vakti 31 Mart 2023
İmsak 05:16
Güneş 06:43
Öğle 13:13
İkindi 16:46
Akşam 19:34
Yatsı 20:55
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 25 60
2. Fenerbahçe 24 54
3. Beşiktaş 25 49
4. A.Demirspor 25 45
5. Trabzonspor 25 44
6. Başakşehir 24 41
7. Kayserispor 25 38
8. Konyaspor 25 34
9. Karagümrük 24 31
10. Antalyaspor 25 28
11. Alanyaspor 25 28
12. Sivasspor 25 27
13. Kasımpaşa 25 26
14. Gaziantep FK 25 25
15. Ankaragücü 24 25
16. İstanbulspor 24 24
17. Giresunspor 24 23
18. Hatayspor 24 23
19. Ümraniye 25 22
Takımlar O P
1. Samsunspor 28 60
2. Eyüpspor 28 53
3. Rizespor 27 52
4. Sakaryaspor 28 52
5. Pendikspor 27 50
6. Keçiörengücü 28 47
7. Bodrumspor 28 45
8. Manisa FK 27 42
9. Göztepe 27 41
10. Boluspor 27 41
11. Bandırmaspor 27 40
12. Altay 28 28
13. Tuzlaspor 27 28
14. Erzurumspor 27 25
15. Adanaspor 28 25
16. Altınordu 27 23
17. Gençlerbirliği 27 21
18. Denizlispor 28 17
19. Yeni Malatyaspor 28 16
Takımlar O P
1. Arsenal 28 69
2. M.City 27 61
3. M. United 26 50
4. Tottenham 28 49
5. Newcastle 26 47
6. Liverpool 26 42
7. Brighton 25 42
8. Brentford 27 42
9. Fulham 27 39
10. Chelsea 27 38
11. Aston Villa 27 38
12. Crystal Palace 28 27
13. Wolves 28 27
14. Leeds United 27 26
15. Everton 28 26
16. Nottingham Forest 27 26
17. Leicester City 27 25
18. West Ham United 26 24
19. Bournemouth 27 24
20. Southampton 28 23
Takımlar O P
1. Barcelona 26 68
2. Real Madrid 26 56
3. Atletico Madrid 26 51
4. Real Sociedad 26 48
5. Real Betis 26 45
6. Villarreal 26 41
7. Athletic Bilbao 26 36
8. Rayo Vallecano 26 36
9. Osasuna 26 34
10. Celta Vigo 26 34
11. Mallorca 26 32
12. Girona 26 31
13. Getafe 26 29
14. Sevilla 26 28
15. Cadiz 26 28
16. Real Valladolid 26 28
17. Espanyol 26 27
18. Valencia 26 26
19. Almeria 26 26
20. Elche 26 13