Kimse bilmiyordu ama o taş meğerse..

İstanbul Üniversitesi Rektörlük Binası önündeki bahçede üzerinde bir kama ile el işareti olan taşın, 27 Mayıs darbesinden bir gün önce burada toplanarak yemin eden askerlerin anısına konulduğu ortaya çıktı

Tarih 27.05.2015, 09:13 17.02.2017, 16:10 Emre
Kimse bilmiyordu ama o taş meğerse..

Prof. Dr. Mete Tunçay,  bir tarih çalışması için gazete taraması yaparken İlber Ortaylı “Tarih gazeteden yazılmaz arşive gidip arşiv belgesi okumak gerek” diye takılırmış. S.S.C.B’deki bir araştırma ziyareti sırasında da Türkçe bilen bir Rus epigrafist, tarihi kendi bölümü açısından değerlendirerek şöyle demiş Tunçay’a: “Tarih kağıt üstünde olabilemez, daş üstünde olar. Daş da gırıg olacak.”

İpekçi’den öğrendi
 

İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Siyasi Tarih Anabilim dalından Doç. Dr. Mehmet Öznur Alkan, bu anekdotu Toplumsal Tarih dergisinde yayımlanan “27 Mayıs darbesi anıtı” ile ilgili yazısında anlatıyor. “Taş üstünde” tarih araştırması deyince çok eski tarihler geliyor aklımıza. Ama bu habere konu olan taş, yakın tarihi aydınlatıyor. 27 Mayıs 1960’da askeri darbe yapan subayların bir kısmı 26 Mayıs’ta İstanbul Üniversitesi’nde son kez toplanıp yemin ederler.

Bu toplantıyı kamuoyu, darbeden iki yıl sonra Milliyet gazetesinde bir yazı dizisi hazırlayan Abdi İpekçi ve Ömer Sami Coşar’dan duyar.
Toplantının yapıldığı yere, üzerinde bir kama ve el figürü bulunan bir anıt dikildiğini ise Doç. Dr. Mehmet Öznur Alkan ortaya çıkardı. Kamuoyunun 53 yıl önce Milliyet’ten öğrendiği toplantının anıtını ortaya çıkaran Alkan, darbe anıtını Milliyet’e anlattı.
 
El ve kama kabartması
 
Yaklaşık 20 yıl önce bir Sabah üniversitenin bahçesinde çay içerken bir kayanın üzerindeki görüntünün ilgisini çektiğini belirten Alkan o günü şöyle anlatıyor: “Taşın üstünde bir el işareti ve altında kama... Benim gibi siyasî tarih alanında çalışan biri için bunun bir yemin simgesi olduğunu anlamak güç değil. Yanına gittiğimde baktım ki bu bilerek ve isteyerek yapılmış bir taş. Hatta yan tarafına baktığımda 26 Mayıs 1960 yazıyor. Tarih yabancı değil ama yadırgatıcı.

27 Mayıs olsa bir anlamı var. Neden 26 Mayıs? Bu bir muamma olarak benim kafamda kaldı.”
Alkan’ın taşın peşindeki macerasında Prof. Dr. Mehmet Beyli önemli bir ipucu sağlar. Beyli’nin “Bahçede de bir taş varmış, 27 Mayısçılar bir gün evvel burada toplantı yapmışlar. O yeminin anısına koymuşlar” dediğini fakat taşın yerini bilmediğini belirten Alkan gördüğü taşın söz konusu taş olabileceğini düşünse de elinde bir bilgi yoktur.

28 Nisan 1960’da İstanbul Üniversitesi’nde Demokrat Parti’nin icraatlarını protesto etmek için toplanan öğrencilere ateş açılmış, öğrencilerden Turan Emeksiz hayatını kaybetmişti. Olayların ardından sıkıyönetim ilan edildiğinden üniversitenin kontrolünü asker sağlıyordu. Darbe öncesi son toplantı da bu nedenle üniversitenin bahçesinde yapıldı.

Klasik bir yemin

Anıtın üzerindeki figürlerin klasik bir yemin tarzı olduğunu belirten Doç. Dr. Alkan “İttihatçıların da böyle yemin tarzları vardır. Tabanca veya taştaki gibi kasatura/kama, üzerine Kuran-ı Kerim, üzerine de ellerini koyup yemin ederler fırkaya, cemiyete sadık kalacaklarına dair...” ifadelerini kullandı.

Siyasi tarih uzmanı Doç. Dr. Mehmet Öznur Alkan, Milliyet’in arşivi için de “Bir dönem Milliyet’te genel yayın yönetmenliği yapmış Sedat Ergin’e teşekkür etmek isterim çünkü onun başlattığı proje sayesinde biz bugün Milliyet gazetesini internet üzerinden sözcük taraması dahi yapıp akademik araştırmalarımızda kullanabiliyoruz” diye konuştu. 

Darbe arifesinde son toplantı

Aradan geçen zamanda bazı yayınlarda taşla ilgili küçük bilgilere rastlayan Alkan, “27 Mayıs’ın yıldönümü geliyor.

İlginç bir hikâye olabilir” diyerek o dönemi yaşamış hocaları ve öğrencilik yıllarında İstanbul Üniversitesi’nde bulunan dostları ile konuşur.

Hiç kimsenin anıt hakkında bilgisi olmadığını ifade eden Alkan aradığı bilgiyi bazı hatıralarda bulduğunu söylüyor:  “27 Mayıs darbesini hazırlayanların anılarına baktım.  Şunu teyit edebildim net bir şekilde; 26 Mayıs’ta Ankara’da Cemal Madanoğlu öncülüğünde Kara Harp Okulu’nda, İstanbul’da da İstanbul Üniversitesi’nin bahçesinde akşam saat 20.30’da son toplantı yapılmış. Tam röportajı yaptığımız yerde gizli bir toplantı yapıyorlar.”
 
Vatan-Namus parolası
 
Toplantının neden İstanbul Üniversitesi’nde yapıldığını ise şöyle açıklıyor Alkan: “O sırada sıkıyönetim var ve İstanbul Üniversitesi’ni tamamen asker koruyor. Dolayısı ile askerin isteği dışında buraya kimsenin girmesi mümkün değil. Ayrılırken bir yemin de ediyorlar. Burada Numan Esin’in teklifi üzerine ‘Vatan-Namus’ parolası kabul ediliyor.”
 
Rektörlük anıt istiyor
 
Alkan’ın anlatımına göre anıtın yapım macerası ise şöyle: “Milliyet gazetesinden takip edebildiğim kadarı ile hikâye şöyle devam ediyor: 1960’ın sonbaharında dönemin İstanbul Üniversitesi Rektörü Sıddık Sami Onar bir gazeteciye ‘Üniversite her zaman ordunun yanında oldu.
Burada 26 Mayıs’ta da bir toplantı olduğunu biliyoruz.
Buraya onların da ismini yazacağımız bir anıt dikmeye karar verdik’ diyor. Haber bu kadar. Bu anıtın İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü’nün de isteği üzerine konulduğu besbelli. İsim yazan bir anıt yok, muhtemelen bu anıt onun yerine konuldu. Fakat ne zaman yapıldığı konusunda kesin bir bilgi yok. Umarım bu konuda bilgisi olanlar da paylaşırsa bu hikâyeyi tamamlamış oluruz.”



#ankara #istanbul #sabah #Gazete #bugün #Haberler #istanbul üniversitesi #Kara Harp Okulu #vatan #Sedat Ergin
Yorumlar (0)
15
açık
Günün Anketi Tümü
En Çok Sevdiğiniz Renk Hangisi?
Namaz Vakti 30 Nisan 2024
İmsak 04:18
Güneş 05:56
Öğle 13:06
İkindi 16:57
Akşam 20:06
Yatsı 21:38
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 34 93
2. Fenerbahçe 34 89
3. Trabzonspor 34 58
4. Başakşehir 34 52
5. Beşiktaş 34 51
6. Kasımpasa 34 49
7. Rizespor 34 49
8. Alanyaspor 34 48
9. Sivasspor 34 48
10. Antalyaspor 34 45
11. A.Demirspor 34 41
12. Kayserispor 34 40
13. Samsunspor 34 39
14. Ankaragücü 34 38
15. Karagümrük 34 36
16. Konyaspor 34 36
17. Gaziantep FK 34 34
18. Hatayspor 34 33
19. Pendikspor 34 30
20. İstanbulspor 34 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 32 72
2. Göztepe 32 66
3. Sakaryaspor 32 57
4. Kocaelispor 32 55
5. Ahlatçı Çorum FK 32 55
6. Bodrumspor 32 53
7. Boluspor 32 50
8. Bandırmaspor 32 47
9. Gençlerbirliği 32 47
10. Erzurumspor 32 44
11. Keçiörengücü 32 39
12. Manisa FK 32 37
13. Ümraniye 32 37
14. Şanlıurfaspor 32 34
15. Tuzlaspor 32 34
16. Adanaspor 32 33
17. Altay 32 15
18. Giresunspor 32 7
Takımlar O P
1. Arsenal 35 80
2. M.City 34 79
3. Liverpool 35 75
4. Aston Villa 35 67
5. Tottenham 33 60
6. M. United 34 54
7. Newcastle 34 53
8. West Ham United 35 49
9. Chelsea 33 48
10. Bournemouth 35 48
11. Wolves 35 46
12. Brighton 34 44
13. Fulham 35 43
14. Crystal Palace 35 40
15. Everton 35 36
16. Brentford 35 35
17. Nottingham Forest 35 26
18. Luton Town 35 25
19. Burnley 35 24
20. Sheffield United 35 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 33 84
2. Barcelona 33 73
3. Girona 33 71
4. Atletico Madrid 33 64
5. Athletic Bilbao 33 58
6. Real Sociedad 33 51
7. Real Betis 33 49
8. Valencia 33 47
9. Villarreal 33 45
10. Getafe 33 43
11. Osasuna 33 39
12. Deportivo Alaves 33 38
13. Sevilla 33 38
14. Las Palmas 33 37
15. Rayo Vallecano 33 34
16. Mallorca 33 32
17. Celta Vigo 33 31
18. Cadiz 33 26
19. Granada 33 21
20. Almeria 33 14