Ekmek Bulamıyorlarsa Pasta Yesinler!

Fransa Kraliçesi meşhur Marie Antoinette, hemen hemen hepimizin ilkokul sıralarından beri kulaklarına çalınan meşhur “Ekmek bulamazlarsa pasta yesinler” sözünü bundan tam 236 sene önce söylemedi. Aslında bu cümlenin yalnızca kuruluş tarihi değil varlığı da şüpheli.

18. yüzyıl Avrupası’nda ekonomik sıkıntılar, kıtlıklar, kıtanın dört bir yanını sarmışken, Fransa da bu sıkıntılardan nasibini alıyordu. Pek tabii ki Fransız Kralı ve sarayındaki kimseler bu sıkıntılardan çok fazla etkilenmezken halkın büyük bir çoğunluğunun evine ekmek götüremediği kara yıllar yaşanmaktaydı. İşte tam da bugünlerde Fransız halkının yaşadığı sıkıntılar sonucunda “ekmek bulamıyoruz” diyerek isyan etmesine bir asil prensesin –ki bu prenses çoğunlukla günümüze kadar Marie Antoinette olarak anlatılagelmiştir- “Ekmek bulamıyorlarsa pasta yesinler” diyerek cevap verdiğini Jean-Jacques Rousseau İtiraflar adlı kitabında anlatmıştır.

Gelgelelim, Kraliçe Marie Antoinette’in bu sözü söylediğine dair bir kanıt dahi yoktur ki hangi gün söylediğini bilebilelim. Zaten Rousseau da kitabında Antoinette’in adını vermez. Rosseau’nun “Great Princess” diye Antoinette’ı ima ettiğini düşünenlerin bakması gereken bir nokta da kitabın yazımının bitirildiği tarihtir. Kitap her ne kadar 1780’lerde yayımlansa da yazımı 1765 yılında tamamlanmıştır. Bunu göz önünde bulundurduğumuz zaman, Marie Antoinette bırakın kraliçe olmayı, Rousseau kitabın ilk altı cildini tamamladığında sadece 9 yaşında küçük bir çocuktur. Bu nedenle böyle bir şey söylemiş olması da mümkün değildir.

Neresinden tutmaya çalışsan elinde kalan bir konu sonuç olarak. Bırakın söylendiği tarihi ve günü, kimin söylediği hatta gerçekten böyle bir şeyin söylenip söylenmediğini bile bilemiyoruz. Ancak tarih hakkında en naif tanımıyla mitler yaratmanın keyifli yanı ağır basmış olacak ki zavallı Kraliçe Marie Antoinette halkına karşı duyarsızlığı ile cihana nam saldı.