Senelerin Sırrını Bir Türk Çözdü

Işığın bile kaçamadığı ‘karadelikler’in 50 yıldır aranan ‘ortanca kardeşlerini’, Harvard Üniversitesi’nden Bülent Kızıltan buldu.

Bilim & Teknoloji 10.02.2017, 09:29 10.02.2017, 12:17
Senelerin Sırrını Bir Türk Çözdü

Harvard Üniversitesi öğretim üyesi Türk astrofizikci Doç. Dr. Bülent Kızıltan, bilim dünyasının 50 yıldır üzerinde tartıştığı 'orta kütleli' ilk 'karadeliği' bularak ismini gökbilimi tarihine yazdırdı.

Güneş'ten yüzlerce hatta binlerce kat daha büyük kütleye sahip yıldızların, 'yakıtlarını' tükettikten sonra kendi yer çekimleri altında çökmeleriyle oluşan 'karadelikler'in bugüne kadar 'küçük' ve 'büyük' yoğunlukta olanları gözlemlenmiş ve kanıtlanmıştı. Dev kütleleri altında çökmeleri nedeniyle çekim güçleri olağanüstü düzeylere vardığından ışığın bile kaçamadığı 'karadeliklerin' bir 'ortanca' kardeşleri olması gerektiği, astrofizikçilerin üzerinde 50 yıldır tartıştığı bir konuydu.

MERKEZİ TUKAN TAKIMYILDIZI

Bugüne kadar, yaydıkları X ışınları ve radyo dalgalarından (ışığı tamamen yuttukları için normal teleskoplarla 'görülmediklerinden') çoğu galaksilerin merkezinde olmak üzere, dev ve cüce karadelikler bulan bilim insanları, 100 ila 10 bin Güneş kütlesi arasındaki yıldızların çökmesiyle oluşabileceği hesaplanan orta çapta karadelikleri de aramış ancak bulamamışlardı.

İşte 50 yıldır aranan bu kainat sırrını, sadece Güney Yarıküre'den görülebilen, gökyüzünde türünün en parlak ikinci yıldız kümesi olan Tukan Takımyıldızı

(Tucane 47) içinde, Harvard Üniversitesi öğretim üyesi Türk astrofizikçi Doç. Dr. Bülent Kızıltan ve Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi (CfA)'ndeki ekibi buldu.

Bu kara delik yaklaşık 2 bin 200 Güneş kütlesine sahipti ve bu yönüyle, 50 yıldır aranan 'orta çapta'ki karadeliklerin keşfedilen ve kanıtlanan ilk örneği oldu. Türk astrofizikçi Doç. Dr. Kızıltan ve ekibinin çalışmaları bilim dünyasında büyük yankı buldu ve ABD'nin en ileri gelen bilim dergilerinde yayımlandı.

CÜCE VE SÜPER KARADELİKLER

Şİmdİye kadar bilinen karadelikler, iki kategoriye ayrılıyordu. Kütleleri 100 Güneş kütlesine kadar olan cüce ve kütleleri 10 binden milyonlarca Güneş kütlesine varabilen süper karadelikler. Gökbilimciler, 100 ila 10,000 Güneş kütlesi arasında, orta kütleli karadeliklerin de var olduğunu düşünüyorlardı. Ancak, bu tür bugüne kadar kanıtlanamamıştı. Türk astrofizikçi Bülent Kızıltan sayesinde, tam bu aralıkta, 2 bin 200 Güneş kütleli karadelik kanıtlandı.

KİMDİR

ORTADOĞU Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Fizik Fakültesi'nden mezun olduktan sonra Fulbright bursu ile ABD'de Yüksek Enerji Astrofiziği çalışmalarında bulunan Doç Dr. Bülent Kızıltan, Amerikan Ulusal Uzay ve Havacılık Ajansı NASA'nın uzayda bulunan Hubble teleskopu ile optik gözlemler üzerine araştırmalar yaptı. California Üniversitesi'nde radyo gözlemleri ve kuramsal çalışmaları ile yüksek lisans ve doktorasını tamamladı. Harvard Üniversitesi'nde halen ders veren Kızıltan'ın geliştirdiği yöntemle, uzayı bükecek kadar yoğun nötron yıldızlarının 'sesleri', eskisine oranla tam 1 milyon kez daha net duyulabiliyor.



#karadelik #yakıt #ısın #Bülent Kızıltan #takımyıldızı #radyo dalgaları
Yorumlar (0)
15
açık
Günün Anketi Tümü
En Çok Sevdiğiniz Renk Hangisi?
Namaz Vakti 27 Nisan 2024
İmsak 04:23
Güneş 06:00
Öğle 13:07
İkindi 16:56
Akşam 20:03
Yatsı 21:34
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 34 93
2. Fenerbahçe 33 86
3. Trabzonspor 33 55
4. Beşiktaş 33 51
5. Başakşehir 33 49
6. Rizespor 33 48
7. Kasımpasa 33 46
8. Antalyaspor 33 45
9. Alanyaspor 33 45
10. Sivasspor 33 45
11. A.Demirspor 34 41
12. Samsunspor 33 39
13. Ankaragücü 33 37
14. Kayserispor 33 37
15. Konyaspor 33 36
16. Gaziantep FK 33 34
17. Hatayspor 33 33
18. Karagümrük 33 33
19. Pendikspor 33 30
20. İstanbulspor 33 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 31 69
2. Göztepe 31 63
3. Ahlatçı Çorum FK 31 55
4. Sakaryaspor 31 54
5. Bodrumspor 31 52
6. Kocaelispor 31 52
7. Bandırmaspor 31 47
8. Boluspor 31 47
9. Gençlerbirliği 31 47
10. Erzurumspor 31 42
11. Ümraniye 31 37
12. Manisa FK 31 36
13. Keçiörengücü 31 36
14. Şanlıurfaspor 31 34
15. Tuzlaspor 31 33
16. Adanaspor 31 32
17. Altay 31 15
18. Giresunspor 31 7
Takımlar O P
1. Arsenal 34 77
2. M.City 33 76
3. Liverpool 35 75
4. Aston Villa 34 66
5. Tottenham 32 60
6. M. United 33 53
7. Newcastle 33 50
8. West Ham United 35 49
9. Chelsea 32 47
10. Bournemouth 34 45
11. Brighton 33 44
12. Wolves 34 43
13. Fulham 34 42
14. Crystal Palace 34 39
15. Brentford 34 35
16. Everton 34 33
17. Nottingham Forest 34 26
18. Luton Town 34 25
19. Burnley 34 23
20. Sheffield United 34 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 33 84
2. Barcelona 32 70
3. Girona 32 68
4. Atletico Madrid 32 61
5. Athletic Bilbao 32 58
6. Real Sociedad 33 51
7. Real Betis 32 48
8. Valencia 32 47
9. Villarreal 32 42
10. Getafe 32 40
11. Osasuna 32 39
12. Sevilla 32 37
13. Las Palmas 32 38
14. Deportivo Alaves 32 35
15. Rayo Vallecano 32 34
16. Mallorca 32 31
17. Celta Vigo 32 31
18. Cadiz 32 25
19. Granada 32 18
20. Almeria 32 14