Beynimiz Neden Bu Kadar Ağır Ve Büyük?

Bilim dünyası şimdiye dek, bazı primatların diğerlerinden daha büyük beyinlere sahip olmasının sebebinin, bu primatların genellikle toplumsal gruplarda yaşamalarıyla alakalı olduğunu düşünüyordu. Yani, daha büyük ve daha karmaşık sosyal gruplarda yaşamlarını sürdüren primatların, sosyal ilişkileri etkili bir şekilde yönetmek için daha büyük beyinlere gereksinim duyacakları kanısı yaygındı. Geçtiğimiz yirmi yıldır var olan bu teori "sosyal beyin hipotezi" olarak adlandırılmakta. Fakat geçtiğimiz günlerde, New York Üniversitesi Primatoloji bölümünden James Higham ve ekibi, lemurlar, insanlar ve maymunlardan oluşan bir grup primat üzerinde yaptıkları çalışmalar sonucunda, oldukça ilginç bir iddia ortaya attılar: Beyin büyüklüğünde rol oynayan ana faktör, sosyal grup büyüklüğü değil, beslenme biçimi!

Yaptıkları geniş çaplı incelemeler sonrasında, Higham ve meslektaşı Alex DeCasien, sosyal beyin teorisinin hikayenin tamamını anlatmadığı görüşünü savunmaktalar.

Ekip bu sonuca varmak için, aye-aye maymunları, sarı yanaklı şempanzeler gibi 140 farklı primat çeşidinden oluşan bir veri tabanını bir araya getirmiş. Bu da, primatların beyinleri, sosyal yapıları, sosyal grup boyutları gibi pek çok faktörü inceleme olanağı yaratmış. Böylesine büyük bir veri tabanının ilk defa kullanıldığından bahseden antropologlar, sosyal beyin hipotezi ortaya atıldığında, orangutanlar gibi büyük beyinlere sahip olmalarına rağmen, yalnız bir yaşam süren primatların gözönünde bulundurulmadığına dikkat çekiyor. Fakat elbette bu durum, daha büyük beyinlere geçişte sosyal grup boyutunun hiçbir rol oynamadığı anlamına gelmiyor.

Higham, "Meyve yiyen primatların (frugivor), yaprak yiyen primatlardan (folivorlardan) daha büyük beyinlere sahip oldukları uzun zamandır bilinmektedir." diyor. "Bunun sebebi, meyvelerin yapraklara oranla daha yüksek besin değerlerinin olması ve sindirim kolaylığı. Bununla birlikte, bazı açılardan da daha zorlayıcı bir beslenme biçimi. Örneğin meyve, hem yer hem de zaman bakımından daha dağınık olarak bulunduğu için, bu gıdayı bulma görevi de doğal olarak daha karmaşık bir hale geliyor." diye ekliyor.

Bulgularının eleştirileceğinin farkında olan DeCasien ve Higham; beyni geliştiren tek faktörün besin olmadığının ancak sosyal beyin teorisinde iddia edildiği gibi de sadece sosyal grupla ilişkilendirilemeyeceğinin; dolayısıyla hepsinin bir arada değerlendirilmesi gerektiğinin altını çiziyorlar.