Plörezi nedir?
Biri akciğerin dış yüzünü diğeri ise göğüs duvarının iç yüzünü saran 2 akciğer zarı (plevra) arasında kalan potansiyel boşlukta sıvı birikmesi olarak tanımlanan plörezi, birçok akciğer ve akciğer dışı hastalığa bağlı olarak ortaya çıkar. Normalde bu 2 plevra yaprağı arasında kayganlığı sağlayacak çok küçük miktarda sıvı mevcuttur. Bu sıvı akciğerin dış zarından salınır ve esas olarak akciğerin dış yüzünü örten iç zardan geri emilir. Yani plevra boşluğunda sürekli bir sıvı hareketi olmakla beraber salınan ve geri emilen sıvı denge halinde olduğundan sıvı miktarı yaklaşık 20 mililitre(ml) düzeyinde sabit kalmaktadır. Birçok akciğer ve akciğer dışı hastalığa bağlı olarak salınan sıvı miktarında artma ya da geri emilimde bir blokaj meydana geldiğinde, bu denge bozularak plevra boşluğunda sıvı miktarı artar ve plörezi adı verilen klinik tablo ortaya çıkar.
Plöreziye neden olan akciğer hastalıkları
Tüberküloz (Verem), akciğer kanseri ve akciğer zarı kanseri, zatürre, pulmoner emboli, sarkoidoz, akciğer absesi gibi birçok akciğer hastalığı sıklıkla plöreziye neden olmaktadır.
Ülkemizdeki gibi verem sıklığının yüksek olduğu bölge ve ülkelerde, plörezinin başlıca nedeni verem hastalığıdır. Verem hastalığı nedeniyle ortaya çıkan plöreziler her yaş grubunda görülmekle birlikte daha çok genç erişkinlerde karşımıza çıkar. İleri yaş grubundaki hastalarda, plevrada sıvı birikimine yol açan başlıca hastalık akciğer kanseridir. Akciğer kanserinde kanser dokusunun doğrudan komşuluk yoluyla plevrayı istila etmesi ya da kan dolaşımına kaçan kanser hücrelerinin kan yoluyla plevraya yerleşmesi neticesinde ortaya çıkan plevral hastalık sıvı birikimine neden olmaktadır. Yine bakteri ve virüslere bağlı ortaya çıkan pnömoni hastalığında plörezi bir komplikasyon olarak gelişebilir. Ülkemizde olduğu gibi asbest ve doğada bulunan bazı minerallerle temasın yüksek olduğu bölgelerde, bu maddelere bağlı olarak gelişen akciğer zarı kanseri de çoğunlukla plevra boşluğunda sıvı birikmesine yol açmaktadır.Plörezi Nedenleri?
Plörezi, akciğer zarında sıvı toplanması, zatülcenp ya da plevral efüzyon, akciğerlerin komple çevresini saran zarların arasında sıvı toplanması nedeni ile gelişen hastalıkların genel adıdır. Plörezi halk arasında zatülcenp diye de bilinir. Plörezi her yaş grubunda görülebilir. Plörezinin, tüberküloz (verem), kanser, kalp yetmezliği, zatürre, böbrek yetmezliği, siroz, guatr, akciğer embolisi, romatizmal hastalıklar ve 50’ye yakın ya da daha fazla nedeni vardır.
ABD’de senede 1 milyon kişiye yakın plörezi hastası ortaya çıkmaktadır. Türkiye’de de oldukça sık görülen akciğer hastalıklarından biri olan plörezinin nedenleri arasında gençlerde tüberküloz, yaşlılarda kanser ve kalp yetmezliği ilk sıralarda gelir.
Plörezinin belirtileri neden olan hastalıklara bağlı değişiklik gösterse de kuru öksürük, yan ağrısı ve nefes darlığı gibi belirtiler hastaların hepsinde görülür.
Ağrı : Hastalığın ilk belirtisi göğüs duvarının tek bir noktasında hissedilen ağrıdır. Bu ağrı sırtta ve göğsün yan taraflarında hissedilebilir. Ağrı genellikle derin nefes alırken, öksürürken, hapşırırken bıçak batması şeklinde hissedilir.
Öksürük : Plörezi hastalarında kuru öksürük çoğunlukla vardır. Plörezi öksürüğü genellikle kuru öksürük olur ve balgam çıkmaz. Öksürük, ağrıyı şiddetlendirdiği için oldukça rahatsız edicidir.
Nefes darlığı : Akciğer zarları etrafında biriken sıvının miktarına bağlı nefes darlığı meydana gelebilir. İlk başlardan nefes darlığı sadece efor sırasında meydana çıkar iken, ilerleyen dönemlerinde nefes darlığı istirahat sırasında bile hastayı rahatsız eder. Bu hastalar sırt üzeri yatamazlar.
Plörezi Teşhisi
Plörezi tanısında göğüs hastalıkları uzmanının yapacağı fizik muayenede sıvının bulunduğu tarafta solunum sesleri duyulmaz. Muayenenin yanı sıra bazı görüntüleme tetkikleri yapılır. Bu tetkikler akciğer grafisi, akciğer ultrasonografisi, bilgisayarlı Akciğer (PET) tomografi taraması gibi tetkiklerdir. Grafi görüntülemesinden sonra sıvının rengini görmek ve incelenmesi için bir enjektör yardımı ile göğüs duvarından girilerek plevra boşluğunda biriken sıvı örneği alınır. Bu işlem sıvının çok olması nedeni ile aşırı nefes darlığı çeken hastalarda hastayı rahatlatmak içinde uygulanır. Ayrıca lokal anestezi ile göğüs duvarından girilerek plevradan parça alınır ve biyopsi yapılır.
Plörezi Tedavisi
Plörezi tedavisinde bu duruma neden olan hastalığın tedavisi uygulanır. Kalp yetmezliğine bağlı plörezide idrar söktürücü ilaçlar, kansere bağlı plörezide göğüs boşluğu içerisine enjeksiyon ile ilaçlar verilir. Şikayetleri geçmeyen ve çok şiddetli nefes darlığı olan plörezili hastalarda lokal anestezi yapılarak sıvının boşaltma işlemi yapılır.