Sıra Da Vinci'nin Köprüsünde...

Marmaray’ın hayata geçmesiyle Osmanlı dönemine ait bir proje de yıllar sonra hedefine ulaşmış oldu. Yitik Hazine Yayınları tarafından 2012’de yayımlanan ‘Osmanlı’nın Çılgın Projeleri’ adlı kitabıyla bu konularda uzman kabul edilen Turan Şahin ile konuştuk. Ve öğrendik ki kitabın ikinci cildinde duyulmamış nice ‘çılgın’ projeler var!

Türkiye 02.11.2013, 08:52 02.11.2013, 08:55 Fatih Yılmaz
Sıra Da Vinci'nin Köprüsünde...

1860’lı yıllarda Sultan Abdülmecit tarafından dile getirilen, daha sonra Padişah Abdülhamit Han zamanında tasarlanan bir projenin ışığında hayata geçen Marmaray, 29 Ekim’de törenle açıldı... 2004 ila 2013 arasında süren çalışmaların ardından Asya ve Avrupa demiryolu aracılığıyla da birbirine bağlanmış oldu.

Marmaray dışında, başka hangi projelerde Osmanlı mirasından yararlanılıyor merak ettik ve konuyu bir bilene; araştırmacı-yazar Turan Şahin’e sorduk…

Tarihi projelerin bu şekilde değerlendirmesine ne diyorsunuz?


“Tarih aynı zamanda ‘gelecekte ne olmuş’ sorusuna yanıt da aramalıdır’’ der Türk Tarih Kurumu (TTK) Başkanı Prof. Dr. Metin Hülagü. Bugün hayatımızı kolaylaştıran onlarca projenin menşeidir Sultan II. Abdülhamit dönemi. Metro, tüp geçit, boğaz köprüleri, füniküler hatları ve dahası. 

Kitabınızda Leonardo Da Vinci’nin çizdiği Haliç Köprüsü projesi de var. Anlatabilir misiniz biraz? II. Bayezid neden beğenmemişti o çizimleri?


Şu an Topkapı Sarayı Arşivleri’nde bulunan Leonardo Da Vinci’nin Sultan II. Bayezid’e gönderdiği Haliç Köprüsü projesi, ‘Linardo Adlı Kâfirin Gönderdiği Mektup Suretüdür’ şeklinde çevrilmiş ve Sultan’a sunulmuş. ‘Linardo Adlı Kâfirin’ o tarihlerde kim olduğunu muhtemelen bilmiyorlar. Projesi ise; Haliç üzerinden Pera’ya 240 metre, tek kemerle uzanacak bir köprü. Dönemi için çok iddialı bir teklif; tek kemerle 240 metreyi aşmak. Bu teklif o dönemde sadece Osmanlı’da değil dünyanın hiçbir noktasında ciddiye alınmaz. Tarafların tepkilerini bilemiyoruz; bu konuya dair yazılı herhangi bir metne rastlamadım.

Marmaray’ın devreye girmesiyle, bu köprü ve daha birçok eski proje de dikkat çekebilir. Gerçekleşmeyen ama yapılması beklenen projeler var mı? 
Leonardo Da Vinci’nin Haliç Köprüsü, sanırım ihale aşamasında ve birebir benzeri inşa edilecek. Henüz inşa edilmemiş projeler arasında; İstanbul’a yeni cazibe merkezleri kazandırmayı amaçlayan Gavand’ın Yenişehir Projesi, Sarkis Balyan’ın Haliç-Karadeniz Projesi ve Adalar arasında bağlantıyı ön gören köprü projesi, Bouvard’ın meydan tasarıları, Tahtaciyan’ın Galata Kulesi, Yıldız Gezi Parkı, Üsküdar-Altunizade füniküler Projesi ve dahası anılabilir…

Aslına ne kadar uygun şekilde inşa edilmektedir bunlar?


Gerçekleşen projelerden bazılarını ancak sayabilirim, hepsi uzun olur. Don-Volga Kanalı’ndan başlayabiliriz. Karadeniz-Tuna Kanalı, Sultan II. Abdülhamit’in Lut Gölü Projesi, Amerika’daki Özgürlük Heykeli, İstanbul’da Kanal, Boğaz Köprüsü, Metro, Tüp Geçit, Füniküler, Teleferik, Haliç Köprüleri, Miniatürk...
Hâliyle her devir kendi mimari üslubunu dayattığı için bugün gerçekleştirilen projelerle dünün benzeşen tek yanı; inşa edildikleri noktalar denilebilir. Tüp geçit, metro, füniküler, teleferik, boğaz köprüleri aynı istikamette.

Osmanlı mirasını ne kadar kullanabiliyoruz?
 
Yitik belleğin bugüne kazandırılması çalışmaları muhakkak ki bugünün yöneticilerine zaman kazandıracak. Fikri altyapısı tamamlanmış daha yaşanabilir olması adına şehrin dayattığı onlarca proje var. Tüp geçit gibi, Boğaz Köprüsü gibi projeler bize coğrafyanın dayattığı çözümlerdir. Bugün İstanbul’u yönetenlerle dünün yöneticilerinin projeleri bu nedenle örtüşmektedir. İster istemez her projenin menşei Osmanlı olacaktır. İstanbul’a yapılması planlanan 30 katlı iki bina projesi, ortasında Osmanlı armasıyla birleşen ‘İkiz Kuleler’ gibi ‘Osmanlı’nın Çılgın Projeleri’nin ikinci cildinde duyulmamış onlarca projeye yer veriyorum… 


“Yapılsa iyi olur” dediğiniz projeler var mı?


Üçüncü köprü daha klasik özellikler taşıyan ve daha bize dair çizgileri olan Hamidiye Köprüsü olabilirdi. Bouvard’ın tasarıları, D’aranco’nun tasarıları, Corenti’nin tasarıları İstanbul’u daha keyifli yapar.


Kanal İstanbul projesiyle Osmanlı planları ne kadar örtüşüyor peki?


Haliç’in Alibeyköy Deresi üzerinden Karadeniz’le birleştirilmesi, haliyle dev bir ada meydana getirecekti. Bu yönüyle örtüşüyor. Ayrıca yeni cazibe merkezleri oluşturulması fikri de aynı. Fakat kanalın ön görüldüğü istikametler farklı. 
Hayata geçirilen Münif Paşa’nın Büyük Osmanlı Parkı Projesi Miniatürk’ten biraz farklıydı diyorsunuz kitabınızda...
Münif Paşa’nın Miniatürk’ü üç bin metre kare genişliğinde olacaktı. Park o günkü Osmanlı sınırları esas olarak inşa edilecekti. Eserlerin minyatürleri haritada doğru yerlerde olacak, yeryüzü şekilleri; dağlar, göller, ırmaklar vesaire ayrıca haritaya dahil edilecekti. Osmanlı coğrafyasının büyüklüğü ve o coğrafya üzerinde yer alan tarihi zenginlik gösterilecekti. Bugün var olan Miniatürk’te eserler coğrafyadan kopuk ve rastgele serpiştirilmiş.

Zaferlere ait heykel projelerinden bahsediyorsunuz. Neler vardı?


Sultan Abdülhamid döneminde, emriyle 1552 adet milli tesis inşa edilmişti. Bu tesislere nelerin dâhil edildiğini de bilmiyoruz ama büyük ihtimalle bu anıtlar yer alacaktı. Zafer anıtları Osmanlı topraklarında benzeri görülen yapı türlerinden değildir. Belki padişahların mütevazı duruşları gereği inşa edilmemişlerdir. Ama heykel son dönem Osmanlı yönetici tipinin çok da yadırgadığı bir unsur değil. Mısır’ı yöneten Hıdiv Ailesi’ne bugün Amerika’da bulunan Özgürlük Heykeli’nin sanatçısı tarafından aynı tasarıyı sunmuştur. Fakat sunulan ve şu an Bertholdi’nin müze olan evinde sergilenen prototip beğenilmemiştir. 

Osmanlı zamanında yapılmak istenen deniz suyundan içme suyu elde etme projesi gerçekleşir mi sizce?
O tarihlerde özellikle Hicaz Bölgesi’nde var olan tesislerde deniz suyu kullanılabilir duruma getiriliyordu. Bu projeyi ilginç kılan elektrikle su içindeki tuzun nötralize edilmesi fikriydi. Bu denenmemiş bir yöntemdi. Fikir tecrübe edilmemiş olması nedeniyle reddedilmişti. Belli mi olur?



#haber #piramit #osmanlı #marmaray #da #projeleri #vinci
Yorumlar (0)
15
açık
Günün Anketi Tümü
En Çok Sevdiğiniz Renk Hangisi?
Namaz Vakti 28 Nisan 2024
İmsak 04:21
Güneş 05:59
Öğle 13:07
İkindi 16:56
Akşam 20:04
Yatsı 21:35
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 34 93
2. Fenerbahçe 34 89
3. Trabzonspor 33 55
4. Başakşehir 34 52
5. Beşiktaş 34 51
6. Kasımpasa 34 49
7. Alanyaspor 34 48
8. Sivasspor 34 48
9. Rizespor 33 48
10. Antalyaspor 33 45
11. A.Demirspor 34 41
12. Kayserispor 34 40
13. Samsunspor 34 39
14. Ankaragücü 33 37
15. Konyaspor 34 36
16. Gaziantep FK 33 34
17. Hatayspor 34 33
18. Karagümrük 33 33
19. Pendikspor 34 30
20. İstanbulspor 34 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 32 72
2. Göztepe 32 66
3. Sakaryaspor 32 57
4. Kocaelispor 32 55
5. Ahlatçı Çorum FK 32 55
6. Bodrumspor 32 53
7. Boluspor 32 50
8. Bandırmaspor 32 47
9. Gençlerbirliği 32 47
10. Erzurumspor 32 44
11. Keçiörengücü 32 39
12. Manisa FK 32 37
13. Ümraniye 32 37
14. Şanlıurfaspor 32 34
15. Tuzlaspor 32 34
16. Adanaspor 32 33
17. Altay 32 15
18. Giresunspor 32 7
Takımlar O P
1. Arsenal 35 80
2. M.City 34 77
3. Liverpool 35 75
4. Aston Villa 35 67
5. Tottenham 33 60
6. M. United 34 54
7. Newcastle 34 53
8. West Ham United 35 49
9. Chelsea 33 48
10. Bournemouth 35 48
11. Wolves 35 46
12. Brighton 34 44
13. Fulham 35 43
14. Crystal Palace 35 40
15. Everton 35 36
16. Brentford 35 35
17. Nottingham Forest 35 27
18. Luton Town 35 25
19. Burnley 35 24
20. Sheffield United 35 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 33 84
2. Girona 33 71
3. Barcelona 32 70
4. Atletico Madrid 33 64
5. Athletic Bilbao 33 58
6. Real Sociedad 33 51
7. Real Betis 32 48
8. Valencia 32 47
9. Getafe 33 43
10. Villarreal 32 42
11. Osasuna 33 39
12. Deportivo Alaves 33 38
13. Sevilla 32 37
14. Las Palmas 33 37
15. Rayo Vallecano 32 34
16. Mallorca 33 32
17. Celta Vigo 33 31
18. Cadiz 33 26
19. Granada 33 21
20. Almeria 33 14