Fobinin belirtileri? Nasıl başa çıkılır?

Herhangi bir durum, nesne ve canlıyla karşılaşma sonucu ortaya çıkabilen ‘mantıksız korku’lara ‘fobi’ deniyor. Fobilerin genetik geçiş gösterdiğine dair bilimsel veriler var.

Kadın 18.05.2014, 11:48 01.02.2017, 15:34 Emre
Fobinin belirtileri? Nasıl başa çıkılır?

Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Dr. Oya Bozkurt, fobilerle ilgili bilgi verdi: Bazı durumlar veya nesnelerden duyulan mantıksız ve aşırı korkuya özgül fobi denir. Özgül fobiler, toplumda yüzde 2.7 oranında görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 2-3 kat daha fazla ortaya çıkar. 


Özgül fobinin başlama yaşı ortalama 16’dır. Birçok hasta, çocukluğundan beri bu korkularının olduğunu, bir kısmı ise ergenlik döneminden sonra oluştuğunu söyler. İleri yaşta özgül fobi başlaması nadirdir. Hastalığın seyri genellikle kroniktir.

Korkuların nedeni genetik olabilir 

Özgül fobilerin oluşmasında kişilerin yaşadığı olumsuz olayların rolü olduğu düşünülse de bu düşünce yanıltıcıdır. Örneğin, asansörde mahsur kaldıktan sonra asansör korkusu yaşayan, bir köpek tarafından kovalandıktan sonra köpek fobisi gelişen kişileri hepimiz biliriz. Ancak bu tür deneyimleri olmayanlarda da fobiye rastlanır. 

Korkuların genetik olarak belirlendiği, yani bazı nesne ve durumlardan korkacağımızın daha doğmadan belirlenmiş olduğunu gösteren güçlü bulgular var. Mesela anne veya babasında özgül fobi olan kişide benzer fobilerin sıklıkta geliştiğini biliyoruz.

Mantıksız korkunun belirtileri
 
Mantıklı ve mantıksız korku sırasında yaşananlar, yani bedenimizle zihnimizde oluşan değişiklikler aynıdır. Özgül fobilerde duyulan korku, mantıksız ve aşırıdır. Yüksek bir yerden aşağı bakmak, birçok insan için heyecan verici, korkutucu olabilir, ancak fobik kişide korku o kadar aşırıdır ki, yüksek binalara çıkamaz bile. 
Bazen de normalde kimsenin korkmayacağı durumlardan korkma gibi mantıksız korkular görülür. Örneğin cam kırıkları, bıçak gibi kesici aletler batacak korkusu gibi. Kişi bunun aşırılığının farkındadır, bundan utandığı için fobilerinden bahsetmek istemeyebilir.
 
PEK ÇOK ÇEŞiDi VAR

Hayvan fobileri: En sık görülen özgül fobi türüdür. En çok korkulan hayvanların başında kedi, köpek, kuş, böcek gelir. Korkulan hayvan türleri kültürler arası farklılık gösterir. 

Fobik kişi, ‘kaçınma davranışı’ geliştirir; hayvanı olan arkadaşlara gitmez, belgesel seyretmez. Nerelerde dolaşılacağı belli kurallara bağlıdır. 

Yükseklik korkusu: İkinci en yaygın özgül fobi türüdür. Kişi yüksek binalara çıkamaz, yüksekten bakamaz, hatta odada pencereye yakın oturamaz. Birçok insan için keyifle oturulacak balkonlar bu hastalar için eziyettir. 

Kan ve yaralanma fobisi: Halk arasında ‘kan tutması’ olarak da bilinen bir durumdur. Kan görünce rahatsızlık hissetmek çoğu insanda görülen bir özelliktir. Bu esnada bayılmalar da bilinen durumlardır. Bazı fobikler hayat kurtarıcı müdahalelerden bile kaçınır. Birçoğu hastaneye gitmez, hasta insanlara bakamaz, tıbbi konularla ilgili TV programlarını seyredemez. Bu kişiler doktorluk ve hemşirelik mesleğini tercih etmez.
Yutma fobisi: Bu hastaların tek korkusu, bir şey yutarken boğulmaktır. Yemek yerken, su içerken boğazlarına kaçacağını ve boğulacaklarını düşünürler. Yemeye/içmeye korktukları şeylerin karmaşık bir listesi olabilir. Bazı şeyleri hiç yemeyerek kısmen rahat edebilirler. Çoğu zaman kuruyemiş gibi küçük taneli  şeyler çok korkutucudur.   Yeme-içmeden kaçmanın sonucu ileri derecede kilo kaybederler. 
Klostrofobi: Kapalı/basık yerlerden duyulan korkudur. Bu durumlara tipik örnekler arasında asansör, basık tavanlı oda ve koridorlar, kapıları kapalı ve kalabalık otobüs, yeraltı çarşıları, metro, altgeçitler sayılabilir. Hastaların temel korkuları anılan yerde sıkışıp kalmak, çıkamamak, nefes alamamak, boğulmaktır. sinema ve tiyatroya gidemez, gitseler de dip koltuklarda oturamazlar. Dik yakalı giysilerden rahatsız olabilir,  yakalarını ilikleyemezler. 

NELERDEN  KORKUYORUZ?

Nesne fobileri: Böcek, kelebek, köpek, sivri uçlu eşya vb..
Durum fobileri: Kapalı yer, açık alan, asansör, yüksek yer, karanlık vb.
İşlev fobileri: Altına kaçırma, gaz kaçırma,  terleme vb.
 
GENELDE  DOKTORA GiDiLMiYOR

Doktora gidilmemesinin en önemli nedeni,  fobilerin hastalık değil huy ya da kişilik özelliği olduğunun düşünülmesi. Fobinin tedavi edilemediğinin sanılması da bir diğer önemli etken. 

Oysa, özgül fobilerin tedavisi mümkündür, üstelik başarı oranları yüksektir. Bu korkuların tedavisinde ilaçların rolü azdır.  
Alıştırma adı verilen yöntem, en yaygın kullanılan davranışçı tekniktir. Bu teknikte kişinin korktuğu durumun analizi yapıldıktan sonra korkulan durumla gitgide artan derecede karşılaşması sağlanır. Başlangıçta sıkıntı ve korku verici olan bu işlem; hasta, korkulan ortamda yeteri kadar süre kalabilirse alışmayla sonuçlanır.
Tedaviye istekli vakalarda birkaç seansta tamamına yakın düzelme elde etmek mümkündür.



Yorumlar (0)
15
açık
Günün Anketi Tümü
En Çok Sevdiğiniz Renk Hangisi?
Namaz Vakti 29 Mart 2024
İmsak 05:18
Güneş 06:45
Öğle 13:14
İkindi 16:45
Akşam 19:32
Yatsı 20:54
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13