İSTER kamuda çalışsın ister özel sektörde, 45 yaş altında olan, bir işyerinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bağlı tüm çalışanlar, işverenleri tarafından, 1 Ocak 2017’den itibaren BES’e dahil edilecek.
Sisteme giriş zorunlu, çıkış ise serbest olacak. Yani çalışanın, daha önce BES’e girmiş olması ya da ‘ben yeni sisteme girmek istemiyorum’ demesi gibi bir şansı olmayacak; işveren, 45 yaş altı tüm çalışanlarını otomatik olarak sisteme sokacak. Ancak, çalışan isterse, sisteme dahil olmasından iki ay sonra çıkabilecek ki, buna cayma hakkı deniyor. Altını çizeyim, birinci ayda ya da 2 aylık süre içinde değil, 2’nci ayın sonunda cayma hakkı kullanılabilecek. Çıkışlar da öyle zor olmayacak. İşveren, otomatik katılım için hangi emeklilik şirketi ile anlaşmışsa çalışanın, sistemden çıkmak istediğini o emeklilik şirketine bildirmesi yeterli olacak.
Çalışanın, prime esas kazancının yüzde 3’ü, işveren tarafından her aybaşı maaştan kesilip, emeklilik şirketine aktarılacak. Örnek vermek gerekirse; bir kişi asgari ücretle çalışıyorsa, maaşından 50 lira (bugünkü asgari ücrete göre) otomatik katılım için kesilecek. Çalışanın maaşı 2 bin 500 liraysa, aylık 75 lira kesilecek. Eğer kişi, aylık 5 bin lira maaş alıyorsa, 150 lira kesilecek. Dikkatinizi çekerim, bir kereye mahsus değil, her ay bu kesintiler yapılacak.
DEVLET KATKISI YÜKSEK
Devlet, 1 Ocak 2017’den itibaren, sisteme giren her bir kişi için, maaşından kesilen rakamın yüzde 25’i oranında katkı yapacak. Diyelim ki, maaşınızdan 50 lira kesildi, devlet de her ay sizin için 12.5 lira katkıda bulunacak. Yıla vurursak, asgari ücretli bir çalışanın maaşından BES için yıllık 600 lira kesilecek, devlet de 150 lira katkı yapacak, böylece sene sonunda çalışanın birikimi 750 lira olacak. Devlet katkısı bu kadarla da sınırlı değil. Ayrıca, 2’nci ayın sonunda cayma hakkını kullanmayan, yani sistemden çıkmayanlar için devlet, bir kereye mahsus olmak üzere bin lira daha katkı yapacak. Aynı örnekten devam edersek, asgari ücretli için sene sonunda birikim tutarı 750 lira oluyordu ya; ona, bin lira daha eklenecek; çalışanın birikimi 1.750 lira olacak.
Bir örnek daha vereyim ki, otomatik katılıma, devletin verdiği desteğin ne kadar yüksek olduğu iyi anlaşılsın. 7 bin lira maaş alan çalışandan her ay 210 lira kesilecek, devlet de bunun üzerine 52.5 lira katkı yapacak. Yılın sonunda, maaş kesintisinin üzerine yüzde 25’lik devlet katkısı, üzerine bir de bin liralık ilave devlet katkısı eklendiğinde çalışanın toplam birikimi 4 bin 150 olacak.
2. ay sonunda cayma hakkını kullanan çalışanın maaşından yapılan kesintiler aynen iade edilecek, ancak 2 aylık devletin yaptığı katkıyı çalışan alamayacak.
Otomatik katılım ile ilgili tüm işlemleri işveren yürütecek, emeklilik şirketini de işveren seçecek.
Çalışanların maaşından yapılan kesintiler yani, birikimler, emeklilik fonlarında değerlendirilecek. Bunun için de otomatik katılıma özel, emeklilik fonları kurulacak. Faizli ve faizsiz olmak üzere iki çeşit fon olacak. İşveren, sisteme girişte, çalışana, birikimlerini değerlendirmek istediği fonları soracak. Çalışan faizli ya da faiziz fondan birini seçecek. Eğer çalışan, herhangi bir tercihte bulunmazsa, seçimi işveren yapacak.
KESİNTİLER NE KADAR?
Otomatik katılım kapsamında çalışanlardan sadece emeklilik hesabındaki birikimleri üzerinden, fon işletim gideri adı altında bir kesinti yapılacak. Fon işletim gideri kesintisi ise henüz belli değil ama yıllık yüzde 1’ler civarında olması bekleniyor. Eğer, yıllık birikiminiz 600 liraysa sizden yıllık 6 lira gibi bir kesinti yapılacak.
Çalışan işyerini değiştirdiğinde, yeni işyerindeki emeklilik planına geçecek ve eski işyerindeki tüm birikim ve haklarını yeni plana aktarabilecek. İşyerinden ayrılan çalışan yeni bir işe başlamazsa ya da başladığı işyeri otomatik katılım kapsamında değilse eski emeklilik planına devam edebilecek.
Sistemde 10 yıl kalan ve 56 yaş koşulunu sağlayan emekliliğe hak kazanacak.
SİSTEMDEN AYRILIŞ DEVLET KATKISINI HAK EDİŞ
İsterseniz sisteme girdikten 2’nci ayın sonunda çıkabilirsiniz. Çıkarken, 2 ay boyunca maaşınızdan yapılan kesinti tutarı size iade edilir, ama devletin yaptığı yüzde 25’lik katkıyı alamazsanız.
İsterseniz 2’inci aydan sonra da dilediğiniz zamanda sistemden ayrılabilirsiniz. Şunu belirteyim, ne zaman çıkarsanız çıkın, maaşınızdan yapılan kesintilerden oluşan birikiminiz ile getirisini alabileceksiniz. Ancak sistemden erken ayrılmalarda devletin sizin adınıza yaptığı katkıları hak etmeniz bazı sürelere bağlı.
İlk 3 yıl içinde sistemden ayrılırsanız hiçbir şekilde devlet katkısını alamıyorsunuz. 3 ila 6 yıl içinde ayrılırsanız, devletin sizin adınıza yatırdığı katkıların sadece yüzde 15’ini alabiliyorsunuz.
6 ila 10 yıl içinde ayrılırsanız devlet katkısının yüzde 35’ini hak ediyorsunuz. 10 yıl sistemde kalabilirsiniz ama 56 yaşını doldurmadıysanız devlet katkısının yüzde 60’ını alabiliyorsunuz.
Hem yüzde 25’lik hem de bin liralık devlet katkısının tamamını alabilmeniz için 56 yaşında emekli olmanız gerekiyor.
BES’İ OLANLAR NE YAPACAK?
Mevcut durumda BES’iniz olsa bile 45 yaşının altındaysanız ve bir işyerinde çalışıyorsanız 1 Ocak 2017’den itibaren yine de işveren tarafından otomatik katılıma dahil edileceksiniz. Bu durumda, alternatifleriniz şunlar:
‘Benim zaten BES’im var’ deyip, 2’nci ayda sistemden çıkabilirsiniz.
Hem kendi BES’inize hem de otomatik katılıma devam edersiniz. Böylece her iki emeklilik planı için devletten ayrı ayrı yüzde 25 katkı; üzerine bir de otomatik katılım için verilen bin liralık devlet katkısını alabilirsiniz.
Mevcut BES’inizi iptal edebilirsiniz ama hem sistemde geçmiş kalış süreniz, hem devletin verdiği teşvik yanar. Otomatik katılım ile sıfırdan sisteme girmiş olursunuz. Çünkü mevcut BES’inizdeki haklarınızı otomatik katılıma devredemiyorsunuz, iki emeklilik planını birleştiremiyorsunuz.
