BİRİNCİ YÖNTEM: KENDİNİ KORONAVİRÜSTEN KORUMAK
1) Enfeksiyon riskini azaltmak için ellerini sabun ve suyla yıka! Koronavirüsü önlemenin en iyi yolu ellerini mümkün olduğunca sık yıkamaktır. Ellerini ılık suyla ıslattıktan sonra yumuşak bir sabun kullan. Sabunu 20-30 saniye kadar köpürt, sonra da ellerini akan ılık suyun altında durula. Bu yaklaşık olarak "İyi ki Doğdun" şarkısını iki kez söylemek kadar sürer.
Dünya Sağlık Örgütü, bütün yüzeylerin temizlenmesini sağlamak için sadece avuçlarını birbirine sürterek değil, parmaklarını farklı biçimlerde birbirinin içinden geçirerek yıkamayı tavsiye ediyor. Musluğu kapatmak için ellerini kuruladığın kâğıt havluyu kullan. Bir şey yemeden ya da içmeden önce daima ellerini yıka. Ama en iyisi her dışarıya çıktığında ya da hasta olduğundan şüphelendiğin birinin yanında bulunduktan sonra ellerini yıkamandır. Ellerini yıkayamazsan %60-95 oranında alkol içeren bir el dezenfektanı kullan. Alkol oranları %95’ten yüksek olanlar aslında daha az etkilidir.2) Ellerini gözlerine, burnuna ve ağzına götürme! Bir kapı kolu ya da tezgâh yüzünden koronavirüse temas edebilirsin. Bu olduğunda mikroplar elinde kalabilir, o yüzden yüzüne kirli ellerle dokunup kendini kolayca enfekte edebilirsin. Virüsün cildinde olma ihtimali yüzünden gözlerine, burnuna ve ağzına dokunmaktan kaçın.
Yüzüne dokunman gerekirse kendini enfekte etme riskini azaltmak için önce ellerini yıka.3) Öksüren ya da hapşıran insanlardan uzak dur! Koronavirüs bir solunum yolu enfeksiyonu olduğundan öksürmek ve hapşırmak sık görülen belirtilerdir. Ayrıca, öksürmek ve hapşırmak virüsü havaya saçıp enfeksiyon kapma riskini arttırabilir. Üst solunum yolu enfeksiyonu belirtileri taşıyormuş gibi gözüken insanlardan uzak dur.
Eğer bunu yapmak uygunsa o kişiden uzak durmasını iste. Mesela şöyle diyebilirsin: “Öksürdüğünüzü fark ettim. Size geçmiş olsun ama benim de hasta olmamam için lütfen bana yaklaşmayın.” Eğer birinin hasta kişilerin yanında bulunduğunu biliyorsan o kişiden uzak durmak da iyi bir fikirdir.4) Belirtileri göstersin ya da göstermesin, kimseyle tokalaşma! Maalesef, koronavirüsle enfekte olmuş insanlar belirtiler göstermese bile hastalığı yayabilir. Kendini korumak için, her ihtimale karşı başkalarıyla temasını azalt. Koronavirüs tehdidi sona erene kadar tokalaşmayı nazikçe geri çevir.
Örneğin şöyle diyebilirsin: “Tanıştığımıza memnun oldum! Normalde tokalaşırım ama Hastalık Kontrol Merkezi koronavirüsün yayılmasını engellemeye yardımcı olmak için kişisel teması azaltmayı tavsiye ediyor.”İpucu: Türkiye'de; Corona Virüsü Testi Nasıl Yapılıyor? Hangi Hastaneler Corona Testi Yapıyor? Corona Testi Ücreti Ne Kadar? Başlıklı Makalemize Buradan bakabilirsiniz!
5) Çok dokunulan yüzeyleri virüs öldürücü bir ürünle her gün dezenfekte et! Koronavirüs ne yazık ki kapı kolları, tezgâhlar ve musluklar gibi yüzeylerde bulunabilir. Bu yüzeyleri her gün temizlemek için sprey dezenfektan ya da çamaşır sulu temizlik mendili kullan. Kullandığın ürünün virüsleri etkili bir şekilde öldürmesi için, yüzeyin yaklaşık 10 dakika ıslak kaldığından emin ol. Bu, virüsün yüzeylerde kalma ve potansiyel olarak bir enfeksiyona neden olma riskini azaltır.
Evinde, ön kapı kolunu, mutfak ve banyo tezgâhlarını ve muslukları dezenfekte et. İş yerinde, insanların dokunmaya meyilli olduğu kapı kolları, merdiven korkulukları, masalar ve tezgâh yüzeyleri gibi yüzeyleri temizle. 1 su bardağı çamaşır suyuyla 4 litre ılık suyu karıştırarak da dezenfektan yapabilirsin.6) Gerçekten risk altında değilsen çok fazla endişelenmemeye çalış! Sosyal medyada koronavirüs hakkındaki yayılan söylentiler bazen gereksiz korkuya neden olmaktadır. Koronavirüs hakkındaki gerçekleri, Hastalık Kontrol Merkezi ya da Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) gibi güvenilir bir kaynaktan öğren. Ayrıca, herhangi bir karara varmadan önce kaynaklarının doğruluğunu kontrol et.
Koronavirüsün bu yeni suşu Çin’de ortaya çıkmış olsa da Asyalılarla bağlantılı değildir. Asyalı diye birine farklı davranma ya da ondan uzak durma. Herkese iyi davran ve herkesin enfekte olabileceğini unutma. DSÖ’ye göre, koronavirüsü Çin kaynaklı paketlerden ya da ürünlerden kapmak mümkün değildir. DSÖ, koronavirüsü engelleyen belirli yiyecekler olduğunu da yalanlıyor.İKİNCİ YÖNTEM: HASTA BİR İNSANA BAKMAK
1) Hasta kişiye bakarken tek kullanımlık koruyucu kıyafetler giy! Hasta kişiyle ilgilenmeden önce tek kullanımlık eldivenler, bir maske ve kâğıttan bir giysi kullan. Odadan ayrıldığında koruyucu kıyafetleri çıkar ve naylon bir çöp torbasına at. Bunları tekrar kullanma çünkü virüsle kazara temas edebilirsin.
Koronavirüs hava yoluyla yayılır ve giysilerinde kalabilir, o yüzden kendini elinden geldiği kadar iyi koru.2) Enfekte olan kişiyle ev eşyalarını paylaşma! Koronavirüs su bardaklarında, tabaklarda, kap kacak ve havlularda kalabilir. Birisi hastaysa evin her sakini için ayrı eşyalar kullan. Aksi hâlde enfeksiyonu kazara yayabilirsin.
Tedbirli davran! Şüphen varsa eşyaları kullanmadan önce yıka ya da başka bir tane al.3) Dezenfekte etmek için bütün çamaşırları sıcak ayarda yıka! Giysiler, yatak takımları ve havlular koronavirüs barındırabilir, o yüzden bunları iyice yıkamak çok önemlidir. Çamaşır makineni en sıcak ayara getir ve çamaşırların miktarı kadar önerilen deterjanı ölç. Sonra çamaşırlarını, makinenin modeline göre normal ya da çok kirli çamaşır programında yıka.
Kumaşların için güvenliyse çamaşırlarını dezenfekte etmek için bir kapak çamaşır suyu ya da renkliler için güvenli çamaşır suyu ekle.ÜÇÜNCÜ YÖNTEM: VİRÜSÜN HAYVANLARDAN BULAŞMASINI ÖNLEMEK
1) Enfeksiyon riskini azaltmak için etleri ve yumurtaları iyice pişir! Koronavirüsler hayvanlardan insanlara bulaşabilir, o yüzden mikropları öldürmek için hayvansal ürünleri iyice pişirmek önemlidir. Pişirdiğin et türü ya da yumurtalar için olan talimatlara uy ve yemeden önce bir yiyecek termometresi kullanarak yiyeceğin iç sıcaklığını kontrol et. Gıdaları, iç sıcaklığı aşağıdaki gibi olacak biçimde pişirmelisin:
Tavuk ve hindi 75 °C. Dana eti ya da domuz eti 65 °C. Kıyma 70 °C. Yumurtaların 70 °C’ye ulaşması gerekir.2) Bulaşma riskini azaltmak için canlı hayvanlarla temasını azalt! Hasta olabilecek bir hayvana dokunma riskine girme. Hayvanlarla çalışmıyorsan ya da evcil hayvanlara bakmıyorsan canlı hayvanlara dokunmaktan kaçın. Evcil hayvanından başka bir hayvana dokunman gerekirse bunu mümkün olduğunca az yap.
Çiftlik hayvanları ve yarasalar, enfeksiyonun en muhtemel kaynaklarıdır.3) Canlı hayvanlara dokunman gerekiyorsa dokunduktan hemen sonra ellerini yıka! Hayvanlardan geçen mikropların cildinde kalması iyi olmaz. Ellerini ıslatıp yumuşak bir sabun sür. Sabunu ellerinde 30 saniye köpürt, sonra da ılık suyla durula. Ellerini temiz ve kuru bir havluyla kurula.
Birden fazla hayvanla uğraşıyorsan bir hayvanın hasta olma ihtimaline karşı, bir hayvandan diğerine geçerken elini yıka. Böylece diğer hayvanlara kazara virüs bulaştırmazsın.Ayrıca; Corona Virüsü - Koronavirüs'ün Bulaştığı Nasıl Anlaşılır? Başlıklı Makalemizi Buradan Okuyabilirsiniz!
3.YÖNTEM: OLASI BİR ENFEKSİYONLA UĞRAŞMAK
1) Koronavirüs taşıdığından şüphelenirsen doktoruna başvur! Solunum yolu enfeksiyonu belirtileri gösteriyorsan ve Çin’e, Güney Kore’ye, İtalya’ya, İran’a ya da Japonya’ya yolculuk ettiysen veya hastalığı taşıyan biriyle temas ettiysen koronavirüs taşıyor olabilirsin. Belirtilerini anlatmak için doktorunu arayıp muayeneye gelmen gerekip gerekmediğini sor. Doktorun tahliller için gelmeni isteyebilir veya enfeksiyonu yaymamak için evde kalmanı tavsiye edebilir. Aşağıdaki COVID-19 belirtilerine dikkat et:
Ateş Öksürük Nefes darlığıİpucu: Doktorun muayenehanesine gidersen virüsü bağışıklık sistemleri zayıflamış kişilere bulaştırmamak için mutlaka bir maske tak. Ateşle ya da soluma güçlüğüyle ilgili yeni belirtilerden doktorunu haberdar et.
2) Solunum yolu enfeksiyonu belirtileri gösteriyorsan evde kal! Hastaysan doktora gitmek dışında evden çıkma. Hastalığı taşıyor olabilirsin ve virüsü başka insanlara bulaştırman iyi olmaz. Dinlenmeye ve vücuduna iyileşmesi için zaman vermeye odaklan.
Doktora gidersen, eğer varsa tek kullanımlık bir maske tak. Bu, mikropların yayılmasını önleyecektir.COVID-19 ateş, öksürük ve nefes darlığıyla kendini belli eder. Ama, burun akması ve boğaz ağrısı, koronavirüsün bu suşunun belirtileri değildir. Bu belirtileri taşıyorsan nezle gibi başka bir solunum yolu hastalığın olabilir.
3) Hapşırırken ya da öksürürken ağzını kapat! Koronavirüs taşıyorsan ya da başka bir solunum yolu enfeksiyonun varsa muhtemelen bolca öksürüp hapşıracaksın. Ağzını bir mendille ya da kolunla kapatarak diğerlerini mikroplardan koru. Bu, taşıdığın mikropların havadan yayılmasına engel olacaktır.
Yanında her zaman bir kâğıt mendil kutusu bulundurmaya çalış. Ama, kâğıt mendilin yoksa büktüğün dirseğinin içine doğru da hapşırabilirsin.İPUÇLARI
Topluluk içindeyken koronavirüs kapmayı önlemek için maske takmayı DSÖ şu anda tavsiye etmiyor. Koronavirüs belirtileri, virüse maruz kaldıktan 2-14 gün içinde ortaya çıkıyor. Çin’in Wuhan şehrine seyahat ettikten ya da koronavirüs taraması yapılan biriyle temastan sonraki 14 gün içinde ateşin çıkarsa, öksürürsen ya da solunum güçlüğü çekersen bunu doktoruna söyle ve tahlil yaptırman gerekip gerekmediğini öğren. Sosyal medyada bundan bahsedilse de Corona birası koronavirüse neden olmaz İsim bir tesadüftür.UYARILAR
Ciddi bir koronavirüs enfeksiyonu zatürre gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. O yüzden semptomların iyileşmiyorsa ya da nefes darlığı çekiyorsan doktora git. Antibiyotikler virüsleri değil bakterileri öldürür. Bunlar seni koronavirüsten korumaz. Yanlış antibiyotik kullanımı sağlığın için kötü olabilir, o yüzden tam olarak doktorun belirttiği biçimde kullan.