Sıra Da Vinci'nin Köprüsünde...

Marmaray’ın hayata geçmesiyle Osmanlı dönemine ait bir proje de yıllar sonra hedefine ulaşmış oldu. Yitik Hazine Yayınları tarafından 2012’de yayımlanan ‘Osmanlı’nın Çılgın Projeleri’ adlı kitabıyla bu konularda uzman kabul edilen Turan Şahin ile konuştuk. Ve öğrendik ki kitabın ikinci cildinde duyulmamış nice ‘çılgın’ projeler var!

Türkiye 02.11.2013, 08:52 02.11.2013, 08:55 Fatih Yılmaz
Sıra Da Vinci'nin Köprüsünde...

1860’lı yıllarda Sultan Abdülmecit tarafından dile getirilen, daha sonra Padişah Abdülhamit Han zamanında tasarlanan bir projenin ışığında hayata geçen Marmaray, 29 Ekim’de törenle açıldı... 2004 ila 2013 arasında süren çalışmaların ardından Asya ve Avrupa demiryolu aracılığıyla da birbirine bağlanmış oldu.

Marmaray dışında, başka hangi projelerde Osmanlı mirasından yararlanılıyor merak ettik ve konuyu bir bilene; araştırmacı-yazar Turan Şahin’e sorduk…

Tarihi projelerin bu şekilde değerlendirmesine ne diyorsunuz?


“Tarih aynı zamanda ‘gelecekte ne olmuş’ sorusuna yanıt da aramalıdır’’ der Türk Tarih Kurumu (TTK) Başkanı Prof. Dr. Metin Hülagü. Bugün hayatımızı kolaylaştıran onlarca projenin menşeidir Sultan II. Abdülhamit dönemi. Metro, tüp geçit, boğaz köprüleri, füniküler hatları ve dahası. 

Kitabınızda Leonardo Da Vinci’nin çizdiği Haliç Köprüsü projesi de var. Anlatabilir misiniz biraz? II. Bayezid neden beğenmemişti o çizimleri?


Şu an Topkapı Sarayı Arşivleri’nde bulunan Leonardo Da Vinci’nin Sultan II. Bayezid’e gönderdiği Haliç Köprüsü projesi, ‘Linardo Adlı Kâfirin Gönderdiği Mektup Suretüdür’ şeklinde çevrilmiş ve Sultan’a sunulmuş. ‘Linardo Adlı Kâfirin’ o tarihlerde kim olduğunu muhtemelen bilmiyorlar. Projesi ise; Haliç üzerinden Pera’ya 240 metre, tek kemerle uzanacak bir köprü. Dönemi için çok iddialı bir teklif; tek kemerle 240 metreyi aşmak. Bu teklif o dönemde sadece Osmanlı’da değil dünyanın hiçbir noktasında ciddiye alınmaz. Tarafların tepkilerini bilemiyoruz; bu konuya dair yazılı herhangi bir metne rastlamadım.

Marmaray’ın devreye girmesiyle, bu köprü ve daha birçok eski proje de dikkat çekebilir. Gerçekleşmeyen ama yapılması beklenen projeler var mı? 
Leonardo Da Vinci’nin Haliç Köprüsü, sanırım ihale aşamasında ve birebir benzeri inşa edilecek. Henüz inşa edilmemiş projeler arasında; İstanbul’a yeni cazibe merkezleri kazandırmayı amaçlayan Gavand’ın Yenişehir Projesi, Sarkis Balyan’ın Haliç-Karadeniz Projesi ve Adalar arasında bağlantıyı ön gören köprü projesi, Bouvard’ın meydan tasarıları, Tahtaciyan’ın Galata Kulesi, Yıldız Gezi Parkı, Üsküdar-Altunizade füniküler Projesi ve dahası anılabilir…

Aslına ne kadar uygun şekilde inşa edilmektedir bunlar?


Gerçekleşen projelerden bazılarını ancak sayabilirim, hepsi uzun olur. Don-Volga Kanalı’ndan başlayabiliriz. Karadeniz-Tuna Kanalı, Sultan II. Abdülhamit’in Lut Gölü Projesi, Amerika’daki Özgürlük Heykeli, İstanbul’da Kanal, Boğaz Köprüsü, Metro, Tüp Geçit, Füniküler, Teleferik, Haliç Köprüleri, Miniatürk...
Hâliyle her devir kendi mimari üslubunu dayattığı için bugün gerçekleştirilen projelerle dünün benzeşen tek yanı; inşa edildikleri noktalar denilebilir. Tüp geçit, metro, füniküler, teleferik, boğaz köprüleri aynı istikamette.

Osmanlı mirasını ne kadar kullanabiliyoruz?
 
Yitik belleğin bugüne kazandırılması çalışmaları muhakkak ki bugünün yöneticilerine zaman kazandıracak. Fikri altyapısı tamamlanmış daha yaşanabilir olması adına şehrin dayattığı onlarca proje var. Tüp geçit gibi, Boğaz Köprüsü gibi projeler bize coğrafyanın dayattığı çözümlerdir. Bugün İstanbul’u yönetenlerle dünün yöneticilerinin projeleri bu nedenle örtüşmektedir. İster istemez her projenin menşei Osmanlı olacaktır. İstanbul’a yapılması planlanan 30 katlı iki bina projesi, ortasında Osmanlı armasıyla birleşen ‘İkiz Kuleler’ gibi ‘Osmanlı’nın Çılgın Projeleri’nin ikinci cildinde duyulmamış onlarca projeye yer veriyorum… 


“Yapılsa iyi olur” dediğiniz projeler var mı?


Üçüncü köprü daha klasik özellikler taşıyan ve daha bize dair çizgileri olan Hamidiye Köprüsü olabilirdi. Bouvard’ın tasarıları, D’aranco’nun tasarıları, Corenti’nin tasarıları İstanbul’u daha keyifli yapar.


Kanal İstanbul projesiyle Osmanlı planları ne kadar örtüşüyor peki?


Haliç’in Alibeyköy Deresi üzerinden Karadeniz’le birleştirilmesi, haliyle dev bir ada meydana getirecekti. Bu yönüyle örtüşüyor. Ayrıca yeni cazibe merkezleri oluşturulması fikri de aynı. Fakat kanalın ön görüldüğü istikametler farklı. 
Hayata geçirilen Münif Paşa’nın Büyük Osmanlı Parkı Projesi Miniatürk’ten biraz farklıydı diyorsunuz kitabınızda...
Münif Paşa’nın Miniatürk’ü üç bin metre kare genişliğinde olacaktı. Park o günkü Osmanlı sınırları esas olarak inşa edilecekti. Eserlerin minyatürleri haritada doğru yerlerde olacak, yeryüzü şekilleri; dağlar, göller, ırmaklar vesaire ayrıca haritaya dahil edilecekti. Osmanlı coğrafyasının büyüklüğü ve o coğrafya üzerinde yer alan tarihi zenginlik gösterilecekti. Bugün var olan Miniatürk’te eserler coğrafyadan kopuk ve rastgele serpiştirilmiş.

Zaferlere ait heykel projelerinden bahsediyorsunuz. Neler vardı?


Sultan Abdülhamid döneminde, emriyle 1552 adet milli tesis inşa edilmişti. Bu tesislere nelerin dâhil edildiğini de bilmiyoruz ama büyük ihtimalle bu anıtlar yer alacaktı. Zafer anıtları Osmanlı topraklarında benzeri görülen yapı türlerinden değildir. Belki padişahların mütevazı duruşları gereği inşa edilmemişlerdir. Ama heykel son dönem Osmanlı yönetici tipinin çok da yadırgadığı bir unsur değil. Mısır’ı yöneten Hıdiv Ailesi’ne bugün Amerika’da bulunan Özgürlük Heykeli’nin sanatçısı tarafından aynı tasarıyı sunmuştur. Fakat sunulan ve şu an Bertholdi’nin müze olan evinde sergilenen prototip beğenilmemiştir. 

Osmanlı zamanında yapılmak istenen deniz suyundan içme suyu elde etme projesi gerçekleşir mi sizce?
O tarihlerde özellikle Hicaz Bölgesi’nde var olan tesislerde deniz suyu kullanılabilir duruma getiriliyordu. Bu projeyi ilginç kılan elektrikle su içindeki tuzun nötralize edilmesi fikriydi. Bu denenmemiş bir yöntemdi. Fikir tecrübe edilmemiş olması nedeniyle reddedilmişti. Belli mi olur?



#haber #piramit #osmanlı #marmaray #da #projeleri #vinci
Yorumlar (0)
15
açık
Günün Anketi Tümü
En Çok Sevdiğiniz Renk Hangisi?
Namaz Vakti 20 Nisan 2024
İmsak 04:36
Güneş 06:10
Öğle 13:08
İkindi 16:54
Akşam 19:56
Yatsı 21:23
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 32 87
2. Fenerbahçe 32 85
3. Trabzonspor 32 52
4. Beşiktaş 33 51
5. Rizespor 32 48
6. Başakşehir 32 46
7. Kasımpasa 32 46
8. Alanyaspor 33 45
9. Sivasspor 32 44
10. Antalyaspor 32 42
11. A.Demirspor 32 40
12. Samsunspor 32 38
13. Ankaragücü 33 37
14. Kayserispor 32 37
15. Konyaspor 33 36
16. Hatayspor 32 33
17. Karagümrük 33 33
18. Gaziantep FK 32 31
19. Pendikspor 32 30
20. İstanbulspor 33 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 30 68
2. Göztepe 31 63
3. Kocaelispor 30 52
4. Ahlatçı Çorum FK 30 52
5. Sakaryaspor 30 51
6. Bodrumspor 30 49
7. Bandırmaspor 31 47
8. Boluspor 30 46
9. Gençlerbirliği 30 44
10. Erzurumspor 30 41
11. Manisa FK 31 36
12. Keçiörengücü 30 36
13. Şanlıurfaspor 30 34
14. Ümraniye 30 34
15. Tuzlaspor 31 33
16. Adanaspor 30 32
17. Altay 31 15
18. Giresunspor 31 7
Takımlar O P
1. M.City 32 73
2. Arsenal 32 71
3. Liverpool 32 71
4. Aston Villa 33 63
5. Tottenham 32 60
6. Newcastle 32 50
7. M. United 32 50
8. West Ham United 33 48
9. Chelsea 31 47
10. Brighton 32 44
11. Wolves 32 43
12. Fulham 33 42
13. Bournemouth 32 42
14. Brentford 34 35
15. Crystal Palace 32 33
16. Everton 32 27
17. Nottingham Forest 33 26
18. Luton Town 34 25
19. Burnley 34 23
20. Sheffield United 33 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 31 78
2. Barcelona 31 70
3. Girona 31 65
4. Atletico Madrid 31 61
5. Athletic Bilbao 32 58
6. Real Sociedad 31 50
7. Valencia 31 47
8. Real Betis 31 45
9. Osasuna 32 42
10. Villarreal 31 39
11. Getafe 31 39
12. Las Palmas 32 38
13. Sevilla 31 34
14. Deportivo Alaves 31 32
15. Mallorca 31 31
16. Rayo Vallecano 32 31
17. Celta Vigo 32 31
18. Cadiz 31 25
19. Granada 32 18
20. Almeria 31 14