Kimse bilmiyordu ama o taş meğerse..

İstanbul Üniversitesi Rektörlük Binası önündeki bahçede üzerinde bir kama ile el işareti olan taşın, 27 Mayıs darbesinden bir gün önce burada toplanarak yemin eden askerlerin anısına konulduğu ortaya çıktı

Tarih 27.05.2015, 09:13 17.02.2017, 16:10 Emre
Kimse bilmiyordu ama o taş meğerse..

Prof. Dr. Mete Tunçay,  bir tarih çalışması için gazete taraması yaparken İlber Ortaylı “Tarih gazeteden yazılmaz arşive gidip arşiv belgesi okumak gerek” diye takılırmış. S.S.C.B’deki bir araştırma ziyareti sırasında da Türkçe bilen bir Rus epigrafist, tarihi kendi bölümü açısından değerlendirerek şöyle demiş Tunçay’a: “Tarih kağıt üstünde olabilemez, daş üstünde olar. Daş da gırıg olacak.”

İpekçi’den öğrendi
 

İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Siyasi Tarih Anabilim dalından Doç. Dr. Mehmet Öznur Alkan, bu anekdotu Toplumsal Tarih dergisinde yayımlanan “27 Mayıs darbesi anıtı” ile ilgili yazısında anlatıyor. “Taş üstünde” tarih araştırması deyince çok eski tarihler geliyor aklımıza. Ama bu habere konu olan taş, yakın tarihi aydınlatıyor. 27 Mayıs 1960’da askeri darbe yapan subayların bir kısmı 26 Mayıs’ta İstanbul Üniversitesi’nde son kez toplanıp yemin ederler.

Bu toplantıyı kamuoyu, darbeden iki yıl sonra Milliyet gazetesinde bir yazı dizisi hazırlayan Abdi İpekçi ve Ömer Sami Coşar’dan duyar.
Toplantının yapıldığı yere, üzerinde bir kama ve el figürü bulunan bir anıt dikildiğini ise Doç. Dr. Mehmet Öznur Alkan ortaya çıkardı. Kamuoyunun 53 yıl önce Milliyet’ten öğrendiği toplantının anıtını ortaya çıkaran Alkan, darbe anıtını Milliyet’e anlattı.
 
El ve kama kabartması
 
Yaklaşık 20 yıl önce bir Sabah üniversitenin bahçesinde çay içerken bir kayanın üzerindeki görüntünün ilgisini çektiğini belirten Alkan o günü şöyle anlatıyor: “Taşın üstünde bir el işareti ve altında kama... Benim gibi siyasî tarih alanında çalışan biri için bunun bir yemin simgesi olduğunu anlamak güç değil. Yanına gittiğimde baktım ki bu bilerek ve isteyerek yapılmış bir taş. Hatta yan tarafına baktığımda 26 Mayıs 1960 yazıyor. Tarih yabancı değil ama yadırgatıcı.

27 Mayıs olsa bir anlamı var. Neden 26 Mayıs? Bu bir muamma olarak benim kafamda kaldı.”
Alkan’ın taşın peşindeki macerasında Prof. Dr. Mehmet Beyli önemli bir ipucu sağlar. Beyli’nin “Bahçede de bir taş varmış, 27 Mayısçılar bir gün evvel burada toplantı yapmışlar. O yeminin anısına koymuşlar” dediğini fakat taşın yerini bilmediğini belirten Alkan gördüğü taşın söz konusu taş olabileceğini düşünse de elinde bir bilgi yoktur.

28 Nisan 1960’da İstanbul Üniversitesi’nde Demokrat Parti’nin icraatlarını protesto etmek için toplanan öğrencilere ateş açılmış, öğrencilerden Turan Emeksiz hayatını kaybetmişti. Olayların ardından sıkıyönetim ilan edildiğinden üniversitenin kontrolünü asker sağlıyordu. Darbe öncesi son toplantı da bu nedenle üniversitenin bahçesinde yapıldı.

Klasik bir yemin

Anıtın üzerindeki figürlerin klasik bir yemin tarzı olduğunu belirten Doç. Dr. Alkan “İttihatçıların da böyle yemin tarzları vardır. Tabanca veya taştaki gibi kasatura/kama, üzerine Kuran-ı Kerim, üzerine de ellerini koyup yemin ederler fırkaya, cemiyete sadık kalacaklarına dair...” ifadelerini kullandı.

Siyasi tarih uzmanı Doç. Dr. Mehmet Öznur Alkan, Milliyet’in arşivi için de “Bir dönem Milliyet’te genel yayın yönetmenliği yapmış Sedat Ergin’e teşekkür etmek isterim çünkü onun başlattığı proje sayesinde biz bugün Milliyet gazetesini internet üzerinden sözcük taraması dahi yapıp akademik araştırmalarımızda kullanabiliyoruz” diye konuştu. 

Darbe arifesinde son toplantı

Aradan geçen zamanda bazı yayınlarda taşla ilgili küçük bilgilere rastlayan Alkan, “27 Mayıs’ın yıldönümü geliyor.

İlginç bir hikâye olabilir” diyerek o dönemi yaşamış hocaları ve öğrencilik yıllarında İstanbul Üniversitesi’nde bulunan dostları ile konuşur.

Hiç kimsenin anıt hakkında bilgisi olmadığını ifade eden Alkan aradığı bilgiyi bazı hatıralarda bulduğunu söylüyor:  “27 Mayıs darbesini hazırlayanların anılarına baktım.  Şunu teyit edebildim net bir şekilde; 26 Mayıs’ta Ankara’da Cemal Madanoğlu öncülüğünde Kara Harp Okulu’nda, İstanbul’da da İstanbul Üniversitesi’nin bahçesinde akşam saat 20.30’da son toplantı yapılmış. Tam röportajı yaptığımız yerde gizli bir toplantı yapıyorlar.”
 
Vatan-Namus parolası
 
Toplantının neden İstanbul Üniversitesi’nde yapıldığını ise şöyle açıklıyor Alkan: “O sırada sıkıyönetim var ve İstanbul Üniversitesi’ni tamamen asker koruyor. Dolayısı ile askerin isteği dışında buraya kimsenin girmesi mümkün değil. Ayrılırken bir yemin de ediyorlar. Burada Numan Esin’in teklifi üzerine ‘Vatan-Namus’ parolası kabul ediliyor.”
 
Rektörlük anıt istiyor
 
Alkan’ın anlatımına göre anıtın yapım macerası ise şöyle: “Milliyet gazetesinden takip edebildiğim kadarı ile hikâye şöyle devam ediyor: 1960’ın sonbaharında dönemin İstanbul Üniversitesi Rektörü Sıddık Sami Onar bir gazeteciye ‘Üniversite her zaman ordunun yanında oldu.
Burada 26 Mayıs’ta da bir toplantı olduğunu biliyoruz.
Buraya onların da ismini yazacağımız bir anıt dikmeye karar verdik’ diyor. Haber bu kadar. Bu anıtın İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü’nün de isteği üzerine konulduğu besbelli. İsim yazan bir anıt yok, muhtemelen bu anıt onun yerine konuldu. Fakat ne zaman yapıldığı konusunda kesin bir bilgi yok. Umarım bu konuda bilgisi olanlar da paylaşırsa bu hikâyeyi tamamlamış oluruz.”



#ankara #istanbul #sabah #Gazete #bugün #Haberler #istanbul üniversitesi #Kara Harp Okulu #vatan #Sedat Ergin
Yorumlar (0)
15
açık
Günün Anketi Tümü
En Çok Sevdiğiniz Renk Hangisi?
Namaz Vakti 19 Nisan 2024
İmsak 04:38
Güneş 06:12
Öğle 13:08
İkindi 16:53
Akşam 19:55
Yatsı 21:22
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 32 87
2. Fenerbahçe 32 85
3. Trabzonspor 32 52
4. Beşiktaş 32 48
5. Rizespor 32 48
6. Başakşehir 32 46
7. Kasımpasa 32 46
8. Sivasspor 32 44
9. Antalyaspor 32 42
10. Alanyaspor 32 42
11. A.Demirspor 32 40
12. Samsunspor 32 38
13. Ankaragücü 32 37
14. Kayserispor 32 37
15. Konyaspor 32 36
16. Hatayspor 32 33
17. Gaziantep FK 32 31
18. Karagümrük 32 30
19. Pendikspor 32 30
20. İstanbulspor 32 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 30 68
2. Göztepe 30 60
3. Kocaelispor 30 52
4. Ahlatçı Çorum FK 30 52
5. Sakaryaspor 30 51
6. Bodrumspor 30 49
7. Boluspor 30 46
8. Bandırmaspor 30 46
9. Gençlerbirliği 30 44
10. Erzurumspor 30 41
11. Keçiörengücü 30 36
12. Şanlıurfaspor 30 34
13. Ümraniye 30 34
14. Manisa FK 30 33
15. Tuzlaspor 30 32
16. Adanaspor 30 32
17. Altay 30 15
18. Giresunspor 30 7
Takımlar O P
1. M.City 32 73
2. Arsenal 32 71
3. Liverpool 32 71
4. Aston Villa 33 63
5. Tottenham 32 60
6. Newcastle 32 50
7. M. United 32 50
8. West Ham United 33 48
9. Chelsea 31 47
10. Brighton 32 44
11. Wolves 32 43
12. Fulham 33 42
13. Bournemouth 32 42
14. Crystal Palace 32 33
15. Brentford 33 32
16. Everton 32 27
17. Nottingham Forest 33 26
18. Luton Town 33 25
19. Burnley 33 20
20. Sheffield United 32 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 31 78
2. Barcelona 31 70
3. Girona 31 65
4. Atletico Madrid 31 61
5. Athletic Bilbao 31 57
6. Real Sociedad 31 50
7. Valencia 31 47
8. Real Betis 31 45
9. Villarreal 31 39
10. Getafe 31 39
11. Osasuna 31 39
12. Las Palmas 31 37
13. Sevilla 31 34
14. Deportivo Alaves 31 32
15. Mallorca 31 31
16. Rayo Vallecano 31 31
17. Celta Vigo 31 28
18. Cadiz 31 25
19. Granada 31 17
20. Almeria 31 14