Muhalefet yeni anayasa önerilerini sundu

TBMM

CHP Konya Milletvekili Atilla Kart ve CHP İzmir Milletvekili Rıza Türmen Meclis'te düzenledikleri basın toplantısında, önerileri hakkında bilgi verdi.

CHP'nin önerisinde, mevcut Anayasa'daki devletin şekli ve Cumhuriyet'in nitelikleri önemli ölçüde korunuyor. Cumhuriyetin nitelikleri başlığında, ''Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti'' olarak tanımlanıyor. Burada mevcut Anayasa'daki ''insan haklarına saygılı'' ibaresinin, ''insan haklarına dayalı'' olarak değiştirilmesi öneriliyor. 

CHP, önerisinde, ''İnkılap kanunlarının korunması''na yer veriyor. Ayrıca, Anayasanın hiçbir hükmü, Türk toplumunu çağdaş uygarlık seviyesinin üstüne çıkarma ve Türkiye Cumhuriyetinin lâiklik niteliğini koruma amacını güden, aşağıda gösterilen inkılâp kanunlarının, Anayasanın halkoyu ile kabul edildiği tarihte yürürlükte bulunan hükümlerinin, Anayasaya aykırı olduğu şeklinde anlaşılamaz ve yorumlanamaz'' ifadesine yer veriliyor.

MHP'nin yeni anayasa önerisi

MHP'nin önerisine göre, anayasanın başlangıç bölümü şu ifadelerden oluşuyor:  ''Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde yapılan Kurtuluş Savaşı ile kurulan Türk Devleti'nin, ezelden beri hür yaşamış Türk milletinin ve Aziz Türk vatanının ebediyen varlığı, bağımsızlığı, bölünmez bütünlüğü ve egemenliğin kayıtsız şartsız millete aidiyeti ilkeleri üzerinde inşa edilen bu Anayasa; Türk vatandaşlarının insan şeref ve haysiyetine dayalı temel hak ve hürriyetlerini, herkesin hukuk önünde eşitliğini ve hiç kimseye hiçbir sebeple ayrımcılık yapılamayacağını hukuk devleti ve demokratik toplum düzeni gereklerine uygun olarak teyit eder.

Bu anayasa özü ve sözü ile birlikte yorumlanır ve uygulanır. Bu anayasa, inşa ettiği kültür ve medeniyet değerleri ile insanlığın evrensel değerlerine katkıda bulunan Türk milletinin gelecek nesillerine, milli birlik ve kardeşlik duygusuyla ve sadakatle bağlı kalmak üzere emanet edilir.''

MHP, önerisinde anayasanın ilk üç maddesini, ''değiştirilemeyecek hükümler'' başlığı altında, mevcut şekliyle koruyor.

Öneride, devletin temel amaç ve görevleri, egemenlik ve yasama, yürütme ve yargı yetkisi ile ilgili bölümler şu ifadelerden oluşuyor. ''Devletin temel amaç ve görevleri; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddî ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmak; Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; bilimin gelişmesini desteklemek; kültür coğrafyamızda yer alan akraba devlet ve topluluklar ile her türlü kültürel ve iktisadi ilişkilerin geliştirilmesi suretiyle bölge ve dünya barışının korunmasına katkıda bulunmaktır.

BDP'nin önerisi

BDP'nin, yeni anayasa önerisinde başlangıç bölümü, ''Biz Türkiye Halkı'' ifadesiyle başlıyor. 

Devletin niteliğini, ''Türkiye Cumhuriyeti, insan haklarına dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir'' şeklinde öneren BDP, belirtilen bölümlere ilişkin diğer maddeleri de şöyle sıraladı:

''Devlet; ideolojilere, dinlere, inançlara ve yaşam tarzlarına ilişkin çoğulculuğu tanır ve toplumun çoğulcu yapısı karşısında tarafsız kalır. Hiçbir ideoloji, din, inanç ve yaşam tarzı devlet tarafından himaye edilemez veya vesayet altına alınamaz.

Devletin idari yapısı ademi merkezi sistem esasına göre düzenlenir. Devletin toprak bütünlüğüne dokunulamaz. Devletin bayrağı, şekli yasada belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli marşı ''İstiklal Marşı''dır. Başkenti, Ankara'dır.

Devletin resmi dili, Türkçedir. Tüm vatandaşların resmi dili öğrenme görevi ve hakkı vardır. Türkiye halkının kullandığı diğer ana diller bölge meclislerinin kararıyla ikinci resmi dil olarak kullanılabilir.

Herkes, özel yaşamında ve kamusal makamlarla olan ilişkilerinde resmi dilin yanı sıra kendi anadilini kullanma hakkına sahiptir.

Devlet, ülkenin ortak kültürel mirasını oluşturan bütün dillere saygı duymak, dilleri korumak, dillerin kullanılmasını ve gelişmesini sağlamakla yükümlüdür.

Devletin temel amaç ve görevi; insan onurunu korumak, kişilerin hak ve özgürlüklerini kullanmalarının önündeki bütün engelleri kaldırmak, insanın maddî ve manevi varlığının geliştirmesi için gerekli şartları hazırlamaktır.

Devlet, halkın huzur, güvenlik ve refahını sağlamak, siyasi ve kültürel farklılıklarına dayalı çoğulcu yapısını tanımak ve desteklemekle yükümlüdür. Türkiye halkı, iktidarın yegane kaynağıdır. Halk, iktidarını, esasları kanunlarla gösterilmiş olan seçimler, halk oylaması ve halk inisiyatifi aracılığıyla ve Anayasanın koyduğu esaslar dahilinde yasama, yürütme ve yargı organları eliyle kullanır.''

BDP'nin önerisinde, ''yasama yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisine ve Bölge Meclislerine aittir'' ifadeleri kullanıldı