Genco Erkal, ‘Bir Delinin Hatıra Defteri’nin 50 yılını anlattı.

“Bugün 3 Ekim. Akıl almaz bir olay geçti başımdan.” Bu cümlenin Genco Erkal’ın sesiyle sahnede ilk yankılanmasından bu yana 50 yıl geçmiş. Karakter, sahnede âşık oluyor, köpeklerin yazdığı mektupları okuyor...

Kültür-Sanat 23.11.2014, 22:43 23.11.2014, 22:48
Genco Erkal, ‘Bir Delinin Hatıra Defteri’nin 50 yılını anlattı.
“Bugün 3 Ekim. Akıl almaz bir olay geçti başımdan.” Bu cümlenin Genco Erkal’ın sesiyle sahnede ilk yankılanmasından bu yana 50 yıl geçmiş. Karakter, sahnede âşık oluyor, köpeklerin yazdığı mektupları okuyor... Bir süre sonra sırtında sopa izleri olacak; kolları arkadan bağlanabilen beyaz gömlekten bihaber.

Gogol’ün “Bir Delinin Hatıra Defteri” Türkiye’de ilk sahnelendiğinde yıl 1965. Sahneleyen, psikoloji bölümü öğrencisi bir genç, 27 yaşında. Derslerini çalışırken bir yandan da tiyatroda oyunculuk yapıyor. Genco Erkal’ın oyunu tekrar sahneleyeceğini öğrenince buluşmak istiyorum. Sabırlı bir bekleyiş ve buluşuyoruz. Sohbete, yanımda getirdiğim “Bir Delinin Hatıra Defteri”yle ilgili Cumhuriyet’te yer almış haberleri göstererek başlıyoruz. Oyunla yaşıt gazeteler ustanın ellerinde, sayfalar çevriliyor. Oyun gazetede önce ilanlarla yer bulmaya başlıyor, sonra haberlerle. Birinde “Yılın en başarılı aktörü Genco Erkal” diye üstbaşlık var. Birinde “oyundaki üstün başarısını” görmesi için seyirci tiyatroya davet ediliyor...

Erkal “Muazzam olay olmuştu, biletler karaborsaya düşmüştü” diye anlatıyor. O yıllara dair “Oyundan sonra doktor geliyormuş, kendine gelemiyormuş” gibi “şehir efsaneleri”nden söz ediyor. “Olmadı tabii ki!” Gazeteler sararmış ama o gün izleyen, haberini yapan büyüklerimin heyecanı sayfalarda yerini koruyor, değişmemiş. Oyun geçen sürede evrilerek dört farklı yorumla seyircinin karşısına çıkmış. Ömürleri bol olsun, bu oyunun ilkini izleyenler şimdilerde aynı oyuncunun sahnelediği oyunun 4. yorumu için bilet alıyorlar. Ustanın metne ilk yaklaşımı bir psikolog gibi olmuş. “İki mesleğimi yaklaştıran bir oyun” diyor. Uzun yıllar sırtına yapışacak “deli” rolünü canlandırmak için Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde araştırma, gözlem yapmış. Ruhsal olarak çözümlemeye çalışmış. İkinci yorumda, 1968-69 sezonunda, dönemin de şartlarına uyarak daha toplumsal- politik yaklaşmış. Gerçekçi bir dekorun da kendisine eşlik ettiğini söylüyor. Sahnede kaynayan çorbalar, yanan
sobalar...
Üçüncüsünde ise bugün sahnelenene yakın bir yorumda bulunduğunu söylüyor. Daha teatral bir bakış açısıyla, karakterin aslında gizli bir tiyatrocu olduğundan yola çıkmış. “Bir tiyatrocu oyun psikolojikten toplumsala ve teatrale evrilmiş.”  Bugün izlediğimizle ilgili söylediği “50 yılın toplamı”, durumu özetliyor. İlk sahnelediğinde anneannesi izlemiş, bugün de torunları izleyecek. 5 kuşağa seslenmiş oyunun, 50 yılın tarifi... Oyunu izlediğim iki gündeki genç sayısının fazlalığını hatırlatıyorum. “Asıl gençler için oynuyorum” diyor. “Bu metni benden de izlesinler. Artık bundan sonra zor!” Karakterin duygusal ve ruhsal değişimini sahnelemenin yorucu olduğunu söylüyor. Bir saatten fazla süren oyunun zorluğunu da “Bittiğinde sıkılmış limon gibi oluyorum” diyerek özetliyor. “Kendime ‘Aferin’ diyorum. Bunu 27’de yapmak kolay da 77’de yapmak biraz zor.” Metinde Gogol’ün günümüzde de güncelliğini koruyan rüşvet, yolsuzluk, adam kayırma gibi eleştirilerine müdahale etmediğini söyleyen usta, günümüzden de eklemeler yapılabileceğini, ama metne sadık kaldığını söylüyor: “Bazı hastalıklar devam ediyor.” Ama yine de sahnedeyken eleştirilerin olduğu bölümlerdeki vurguları dikkat çekiyor. Oyundaki müzik Mete Sakpınar’a ait. “Deli”yle senkronize giden müziği usta kendisi de çok beğeniyor. Kendisini sahneye hazırladığını söylüyor. Dekor ise karakterin kafa karışıklığının yansıması gibi.

Oyunun en vurucu kısmı tabii ki deli gömleğiyle seyircinin karşılaştığı bölüm. Çaresizliğin, hareketlerin, duyguların hapsedildiği gömlek. Sanatçı 93’ten bu yana gömleği sahneye almış. Oyunun
sonunda alnında biriken boncuk boncuk ter “insan bunun içindeyken deli olmasa bile delirir” dedirtiyor. Türk tiyatrosunun, kendisi de neredeyse 60 yılına tanıklık ettiği 100. yılını hatırlatıyorum. Genco Erkal, kendisine kurulan “kumpas”tan habersiz, buluştuğumuz Büyük Londra Oteli’nin konumunu kendisi anlatmaya başlıyor: “Şurası Komedi Tiyatrosu’ydu, biraz ilerisi Dram Tiyatrosu’ydu. Öğrenciyken giderdik. Müthiş bir tarih var.” “Müthiş tarih”in içinde yer etmiş oyunu görmek için tam zamanı.

Son zamanlarda tiyatroların kapatılmaları, uçuşan taslaklar, desteklerin kesilmek istenmesi,
sansür? “TÜSAK gibi tasarıların karşısında durmalıyız, birlik olmalıyız” diyor Genco Erkal:

“Kendi kültürlerinde tiyatro, opera yok; rant var. Ya otel ya AVM ya da saray yapacaklar. Onlar için değerli olan bu. Tiyatroların kapatılması, rant için satılmaları tiyatroyu durdurmak, baskı altına almak için. Yeniden sansür başladı. DT’de birçok müdür istifa etti. Yeni gelen müdür emirleri uygulamaya başlayıp oyunlara müdahale etmeye başladı. Shakespeare rahatsız etmeye başladı! İstedikleri projelere destek vereceklerini söylediler. Nelerin destek alacağını biliyoruz. Kendi muhafazakâr çizgilerine uyan dinsel ağırlıklı projeler desteklenecek. Geçen yıl gördük. 17 tiyatronun desteğini kestiler. Yani gidiş kötü. Devletin tiyatrodan desteğini çekmesi belki özel tiyatroları canlandıracak, ama TV’dekine benzer en ucuz işlerin ortalığı kaplamasına neden olacak.''

Kaynak: Mehmet Keskin  / Cumhuriyet



#piramit haber #tiyatro #kültür #sanat #Bir Delinin Hatıra Defteri #gogol #genco erkal
Yorumlar (0)
15
açık
Günün Anketi Tümü
En Çok Sevdiğiniz Renk Hangisi?
Namaz Vakti 19 Nisan 2024
İmsak 04:40
Güneş 06:13
Öğle 13:08
İkindi 16:53
Akşam 19:54
Yatsı 21:20
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 32 87
2. Fenerbahçe 32 85
3. Trabzonspor 32 52
4. Beşiktaş 32 48
5. Rizespor 32 48
6. Başakşehir 32 46
7. Kasımpasa 32 46
8. Sivasspor 32 44
9. Antalyaspor 32 42
10. Alanyaspor 32 42
11. A.Demirspor 32 40
12. Samsunspor 32 38
13. Ankaragücü 32 37
14. Kayserispor 32 37
15. Konyaspor 32 36
16. Hatayspor 32 33
17. Gaziantep FK 32 31
18. Karagümrük 32 30
19. Pendikspor 32 30
20. İstanbulspor 32 16
Takımlar O P
1. Eyüpspor 30 68
2. Göztepe 30 60
3. Kocaelispor 30 52
4. Ahlatçı Çorum FK 30 52
5. Sakaryaspor 30 51
6. Bodrumspor 30 49
7. Boluspor 30 46
8. Bandırmaspor 30 46
9. Gençlerbirliği 30 44
10. Erzurumspor 30 41
11. Keçiörengücü 30 36
12. Şanlıurfaspor 30 34
13. Ümraniye 30 34
14. Manisa FK 30 33
15. Tuzlaspor 30 32
16. Adanaspor 30 32
17. Altay 30 15
18. Giresunspor 30 7
Takımlar O P
1. M.City 32 73
2. Arsenal 32 71
3. Liverpool 32 71
4. Aston Villa 33 63
5. Tottenham 32 60
6. Newcastle 32 50
7. M. United 32 50
8. West Ham United 33 48
9. Chelsea 31 47
10. Brighton 32 44
11. Wolves 32 43
12. Fulham 33 42
13. Bournemouth 32 42
14. Crystal Palace 32 33
15. Brentford 33 32
16. Everton 32 27
17. Nottingham Forest 33 26
18. Luton Town 33 25
19. Burnley 33 20
20. Sheffield United 32 16
Takımlar O P
1. Real Madrid 31 78
2. Barcelona 31 70
3. Girona 31 65
4. Atletico Madrid 31 61
5. Athletic Bilbao 31 57
6. Real Sociedad 31 50
7. Valencia 31 47
8. Real Betis 31 45
9. Villarreal 31 39
10. Getafe 31 39
11. Osasuna 31 39
12. Las Palmas 31 37
13. Sevilla 31 34
14. Deportivo Alaves 31 32
15. Mallorca 31 31
16. Rayo Vallecano 31 31
17. Celta Vigo 31 28
18. Cadiz 31 25
19. Granada 31 17
20. Almeria 31 14